Abstrakt: |
Celem badania było określenie sposobu postrzegania swojej rodziny przez dzieci, a w szczególności odbioru ról matki, ojca i dziecka, oraz odpowiedź na pytanie, jakie są oczekiwania wobec tych osób. Badaniem objęto dzieci w wieku od 9 do 10 lat z Lubina w województwie legnickim – średniej wielkości miasta uprzemysłowionego. Rodzice badanych posiadali na ogół wykształcenie zawodowe. W badaniu wykorzystano dwie techniki projektujące – rysunek przedstawiający rodzinę Moja rodzina (zebrano łącznie 212 prac, materiał ten uzupełniono w 184 wypadkach wywiadami z dziećmi) oraz test swobodny w formie wypracowania Zamieniłam się w mamę, Zamieniłem się w tatę (uzyskano 82 wypowiedzi). Analiza materiałów badawczych ujawniła tradycyjny model rodziny i podział obowiązków z przepracowaną matką odpowiedzialną za dom oraz ojcem niepoczuwającym się do roli opiekuńczej w stosunku do dziecka. Dzieci nie uczestniczyły w różnego rodzaju pracach, a rodzice poczuwali się do zapewnienia im możliwości spędzania czasu wyłącznie na nauce i zabawie, tym samym odciążali je od wszelkiej pracy (pojawiła się również presja opinii publicznej, że rodzinę powinno być „stać” na nieangażowanie dziecka w pracę nawet domową). Swoista „kultura rzeczy” badanego środowiska sprawiała, że dzieci postrzegały relacje z rodzicami głównie przez pryzmat tego, co od nich dostają (w kategoriach dóbr materialnych), nie zaś ile czasu z nimi spędzają ani jak to robią. Dzieci nie oczekiwały od rodziców wspólnych rozmów ani zabaw. Funkcje rodziny w ich oczach sprowadzone były do codziennych życiowych obowiązków, relacje w niej panujące zostały urzeczowione. Wyobrażając swoją przyszłość w rodzinie, dzieci powielały zaobserwowane wzorce, nie miały przy tym żadnych wyobrażeń na temat swojego przyszłego zawodu ani nie widziały żadnych zalet bycia osobą dorosłą. Wyniki badania potwierdziły wiele wcześniejszych analiz socjologicznych dotyczących środowiska robotniczego i kultury panującej w tej grupie. |