Abstrakt: |
Celem badania było określenie perspektyw czasowych i planowania życia przez dziewczęta i chłopców w okresie dorastania. Szukano odpowiedzi na pytania o: rozległość perspektywy czasu ujmowaną przez dorastającą młodzież; jakie czynnik wpływają na tę rozległość; gdzie znajdują się w świadomości młodzieży granice między przeszłością a teraźniejszością i teraźniejszością i przyszłością; na jakich treściach opiera się perspektywa przyszłości i przeszłości w pojęciu młodzieży i in. Przyjęto m.in. hipotezę, że rozległość perspektywy czasu wzrasta z wiekiem dorastania i zależy od: płci, środowiska społecznego i typu szkoły. Badaniem objęto 50 czternastolatków i 50 szesnastolatków. W obu grupach wiekowych była równa liczba chłopców i dziewcząt. W młodszej grupie znaleźli się uczniowie klas siódmych, w starszej uczniowie klasy pierwszej liceum ogólnokształcącego i klasy pierwszej szkoły zawodowej. W badaniu wykorzystano następujące techniki: kwestionariusz, esej, rozmowę psychologiczną, skalę szacunkową. Przeprowadzono również wywiady z nauczycielami respondentów oraz przeanalizowano ich postępy w nauce. Wyniki badania wykazały, że rozległość perspektywy czasu w ujęciu czternasto- i szesnastolatków zmienia się wraz z wiekiem i formowaniem się tożsamości. Potwierdzono także, że zmiany zależą od płci, środowiska, w którym wychowuje się młody człowiek, a także od cyklu kształcenia. Krótki cykl kształcenia preferowała młodzież, która charakteryzowała się subiektywnym poczuciem bycia osobą dojrzałą o ukształtowanej tożsamości i drodze życiowej. Osoby z tej grupy formowały krótką i stosunkowo bliską teraźniejszości perspektywę czasu przyszłego. Stwierdzono także, że wraz z dorastaniem, dzięki kształtowaniu się tożsamości i perspektywy czasu, tworzą się u badanej młodzieży pozytywne postawy wobec przyszłości; rozwija się również przyszłościowa orientacja temporalna. Im młodzież starsza, tym silniej wyraża się u niej negatywny stosunek do przyszłości, teraźniejszości i przeszłości kraju i świata. Negatywizm ten – stwierdzony w szesnastolatków – jest efektem socjalizacji młodych ludzi, także rozwoju poznawczego. |