Abstrakt: |
Celem badania było udzielenie odpowiedzi na pytania o zasięg społeczny książki w Polsce, najczęściej czytane i kupowane pozycje, najpopularniejszy sposób docierania do książek oraz kanon tytułów funkcjonujący w społecznej świadomości. Badanie zostało zrealizowane przez Instytut Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej, próbę przygotował M. Styczeń z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, a podstawowe obliczenia statystyczne wykonał Demoskop. Wykorzystano metodę wywiadu według opracowanego kwestionariusza ankiety, którą objęto 1999 wylosowanych gospodarstw domowych (wywiad przeprowadzano z jedną wylosowaną osobą z gospodarstwa domowego w wieku 15 lat lub więcej). Oprócz danych na temat nawyków czytelniczych zbierano również podstawowe informacje o pozostałych domownikach oraz dane na temat zmian, które w ciągu ostatnich trzech lat zaszły we wsiach zamieszkiwanych przez respondentów. W rezultacie zgromadzono 1531 wypełnionych kwestionariuszy (realizacja próby w 76%). Wyniki badania pozwoliły stwierdzić wzrost, w stosunku do edycji badania z 1985 roku, odsetka osób deklarujących kontakt z różnego rodzaju publikacjami (70% w porównaniu z 60%), co należało odczytywać jako konsekwencję uruchomienia mechanizmów rynkowych w okresie transformacji polityczno-administracyjnej. Wzrost ten nastąpił we wszystkich kategoriach czytelników wyróżnionych ze względu na częstotliwość sięgania po książki. Wzrósł również odsetek czytelników na obszarach wiejskich i w grupie osób z najniższym wykształceniem, choć zależność między miejscem zamieszkania i poziomem wykształcenia pozostała niezmieniona (im wyższe wykształcenie i im większa aglomeracja, tym większy odsetek czytelników). Ponad 2/3 czytelników preferowało literaturę piękną, w tym głównie książki popularne i nieskomplikowane. W kategorii tej dominowali autorzy zagraniczni, we wszystkich pozostałych zaś – polscy. Wśród propozycji rynku wydawniczego, które zyskały największą popularność w 1992 roku, były harlequiny i książki „publicystyczne” (np. na temat znanych osób), nastawione głównie na zapewnienie rozrywki w czasie przeznaczonym na wypoczynek. Wzrosło również zainteresowanie wszystkimi sposobami uzyskiwania dostępu do książek (księgarnie, nieformalna wymiana między znajomymi i rodziną), nie licząc instytucji takich jak biblioteki publiczne, w stosunku do których zainteresowanie spadło. Ponad połowa badanych (55%) kupiła przynajmniej jedną książkę, najczęściej w księgarni (80%), kierując się własnym gustem i zainteresowaniami (50%), przy czym najczęściej kupowano encyklopedie, przewodniki, poradniki dotyczące dzieci, podręczniki i lektury szkolne. Większość badanych pozytywnie ustosunkowywała się do nowej oferty wydawniczej, a negatywnie oceniała jedynie ceny książek. W kanonie czytelniczym respondenci umieszczali najczęściej Biblię, Pana Tadeusza, Trylogię, Krzyżaków i Quo Vadis. |