Abstrakt: |
Celem badania było poznanie poglądów młodzieży na temat tolerancji religijnej i etnicznej. Badaniem ankietowym objęto blisko 2000 uczniów różnych typów szkół średnich z ośmiu regionów kraju. Pytania dotyczyły opinii badanych o tym, czym jest tolerancja, jakimi cechami osobowości charakteryzuje się człowiek tolerancyjny, w jakich regionach kraju występują konflikty na tle religijnym i narodowościowym, skąd uczniowie czerpią informacje o różnych wydarzeniach, jakie jest znaczenie treści religijnych w ich życiu, na jakich przedmiotach szkolnych podejmuje się problemy tolerancji religijnej i etnicznej. Uwzględniając przyjęte wskaźniki tolerancji, ponad 78% badanych zaklasyfikowano do osób tolerancyjnych; odsetki osób skrajnie tolerancyjnych i nietolerancyjnych były podobne. Najmniej tolerancyjna okazała się młodzież ze szkół średnich narodowościowych (białoruska, litewska, ukraińska) i grup religijnych (prawosławie). 25% badanych było uczestnikami aktów nietolerancji, 30% przedmiotem ataku, 45% świadkami. Akty nietolerancji były skierowane głównie przeciw cudzoziemcom (mieszkańcy byłego Związku Radzieckiego, Rumuni), grupom etnicznym (Cyganie), wyznawcom innych religii (Żydzi, katolicy). Młodzież najczęściej określała tolerancję jako pełną zgodę człowieka na istnienie odrębnych form zachowań ludzi oraz ich opinii i sądów w wielu ważnych sprawach moralnych i społecznych. Te warunki tolerancji podkreślały zarówno osoby tolerancyjne, jak i nietolerancyjne, zatem wiedza o tolerancji nie przeszkadzała w byciu nietolerancyjnym. Badani wymienili w sumie 48 cech człowieka tolerancyjnego, najczęściej były to: wyrozumiałość, ugodowość, dobroć, rozumność, cierpliwość, dobra wola (wymieniło je 45% młodzieży). Widoczne były różnice ze względu na typ szkoły – uczniowie LO wskazywali wiele takich cech, podawali obszerne i trafne definicje tolerancji, uczniowie szkół zawodowych mieli na ten temat znikomą wiedzę. Postawa tolerancji była zróżnicowana w zależności od płci i wieku – wyższym poziomem tolerancji cechowały się dziewczęta, uczniowie ostatnich klas szkoły średniej byli bardziej tolerancyjni niż młodsi koledzy. Nie wystąpiło zróżnicowanie postaw ze względu na status społeczny. 20% młodzieży uznało, że postawy tolerancji można kształtować na lekcjach religii; według pozostałych pełniły one głównie funkcję informacyjną (wiedza o Bogu i własnej religii), nie podkreślano na nich idei tolerancji i ekumenizmu. Idee te były ważne dla 80% licealistów i 40% młodzieży z innych typów szkół. W szkołach zawodowych i technikach idee tolerancji rzadko podejmowano na przedmiotach humanistycznych i lekcjach religii; badani dowiadywali się o nich częściej na lekcjach przedmiotów ścisłych. |