Celem badania było sprawdzenie, na ile aktywności turystycznej młodzieży uczącej się towarzyszą zachowania patologiczne i wskazujące na patologię społeczną. Przy użyciu kwestionariusza ankiety audytoryjnej przebadano około 1,5 tys. uczniów klas pierwszych i czwartych szkół ponadpodstawowych różnych typów z terenu kilkunastu województw (w zasadniczych szkołach zawodowych udział wzięły klasy czwarte); w następnym roku szkolnym dodatkowo przeprowadzono badania uzupełniające, wykorzystujące kwestionariusz ankiety koncentrujący się na przestrzeganiu norm społecznych przez młodzież podczas imprez turystycznych. Objęto nimi 169 osób (uczniowie czwartych klas liceów ogólnokształcących, techników oraz studenci czwartego roku kilku kierunków UMK). W opracowaniu wykorzystano wyniki odnoszące się do wybranych pytań ankiety, skoncentrowano na wynikach z klas czwartych liceów ogólnokształcących (N = 392), wykorzystano także wyniki ankiety uzupełniającej. 79,8% badanych licealistów z klas maturalnych nigdy nie zażywało narkotyków lub środków o podobnym działaniu; 13,8% respondentów nie udzieliło odpowiedzi. Do częstego zażywania narkotyków (lub podobnych środków) w czasie wyjazdów turystycznych przyznało się 2,8%, 3,6% czyniło to sporadycznie. Łącznie 6,4% uczniów z czwartych klas LO doświadczyło w związku z aktywnością turystyczną kontaktu z narkotykiem, co uznano za alarmujące. 44,4% respondentów nigdy nie piło alkoholu (najniższy odsetek w porównaniu z wszystkimi innymi zachowaniami destrukcyjno-patologicznymi); często czyniło to 17,1%, rzadko 27,3%. Palenie tytoniu oraz bierność i nadmierny konformizm uzyskały po 28% (pierwsze zjawisko głównie jako częste); aktywność seksualna – 25,5%, kradzieże owoców, warzyw itp. – 22,7% (sporadyczne); wywołanie konfliktu z ludnością odwiedzanych terenów – 13,7% (1/3 czyniła to często). Chłopcy zdecydowanie częściej reprezentowani byli we wszystkich kategoriach zachowań oprócz konformizmu; dotyczyło to zachowań częstych i sporadycznych. Dziewczęta jedynie częściej wskazywały na okazjonalne (rzadkie) zachowania bierne, konformistyczne. Po wyłączeniu zachowań polegających na bierności i konformizmie 55,4% badanej młodzieży w mniejszym lub większym stopniu odnotowało co najmniej jedno z wymienionych zachowań patologicznych w trakcie wyjazdów turystycznych; częściej dotyczyło to chłopców niż dziewcząt (76,4 % i 49,2%). Stwierdzono, że w badaniu zasięgu społecznego zjawisk patologicznych bardziej miarodajne wydaje się korzystanie z pytań zamkniętych z kafeterią odpowiedzi niż z pytań otwartych. W pytaniu otwartym tylko 8% wskazało na alkoholizm jako negatywne zachowanie podczas wyjazdów, 2% na palenie tytoniu. 68% badanych z próby uzupełniającej twierdziło, że podczas wyjazdów turystycznych powinno się przestrzegać wszystkich norm społecznych uznanych w codziennym życiu; 14,2% stwierdziło, że wyjeżdża się po to, aby być na luzie; 1,8% badanych stwierdziło, że normy ograniczają poczucie wolności; 3,6% akcentowało, że zależy to od konkretnej sytuacji oraz grupy kolegów, z którymi się wyjeżdża; kilkanaście procent nie udzieliło odpowiedzi. W innym pytaniu 9,4% stwierdziło, że turystyka nie sprzyja występowaniu zachowań niezgodnych z ogólnie przyjętymi normami moralnymi, około 20% było temu przeciwnych, 51% stwierdziło, że niekiedy tak. Omawiane zachowania występowały głównie podczas wycieczek szkolnych i klasowych, imprez stacjonarnych (obozy, kolonie, zimowiska), imprez turystyki kwalifikowanej (rajdy). Sporadycznie zachowań nagannych razem z badanymi uczniami dopuszczali się nauczyciele oraz kadra turystyczna. Dla 5% respondentów wyjazdy turystyczne stały się przyczyną picia alkoholu po powrocie, na palenie papierosów wskazało około 7%, na narkotyzowanie się 0,5% badanych. Prawie dla 1/3 przynajmniej raz wyjazd skutkował krótkotrwałą kontuzją, dla czterech osób wiązało się to z poważniejszymi skutkami zdrowotnymi, dla 10 z urazem psychicznym. Innymi negatywnymi następstwami były długo- i krótkotrwałe kłopoty w nauce (8,7% i 64,5%), nieporozumienia z nauczycielami (5,1%), konflikt ze współuczestnikami (7,4 % ) i rodzicami (17,8%). Stwierdzono, że należy podjąć działania skuteczniej zabezpieczające turystykę przed zjawiskami patologicznymi, wywołującymi trwałe ujemne skutki w rozwoju osobowości młodzieży: poprawić opiekę wychowawczą ze strony nauczycieli i wychowawców, zapewnić atrakcyjny i korzystny dla młodzieży program imprez turystycznych, uzyskać wsparcie ze strony rodziców.