Abstrakt: |
Celem badania było stwierdzenie, jak przedstawia się czynność czytania i pisania w przypadku skrzyżowanej lateralizacji przy prawidłowym rozwoju pozostałych funkcji percepcyjnych. Badanie przeprowadzono w Krakowie, objęto nim 15 uczniów klas drugich szkoły podstawowej, u których stwierdzono gotowość do nauki czytania i pisania, charakteryzujących się harmonijnym rozwojem percepcji wzrokowej i słuchowej oraz lateralizacją skrzyżowaną (praworęcznością i lewoocznością), wybranych z grupy 107 dzieci objętych badaniami dojrzałości szkolnej w roku 1994/95. Lateralizację zdiagnozowano Testem Lateralizacji Z. Matějček i Z. Zlab, opracowanym w Czechosłowacji w 1970 roku (12 prób badających dominację czynności ruchowych rąk i dwie dla oczu). Badanie rozwoju czytania i pisania przeprowadzono serią testów dla klas I-III T. Straburzyńskiej i T. Śliwińskiej. Próba znajomości liter wykazała, że 10 badanych nie miało trudności z ich rozpoznawaniem, pięciu popełniło błędy charakterystyczne dla lateralizacji nieustalonej (mylenie b-d); badani mieli trudności z literami F, H, Ł; czworo dzieci nie robiło błędów. W czytaniu wyrazów na czas średnia wyrazów przeczytanych w ciągu minuty wynosiła 38%; 13% badanych czytało wyrazy głoskami, pozostali posługiwali się syntezą sylabową (wyniki w normach stenowych między 5 a 10); czterech uczniów popełniło błędy (przestawianie liter, mylenie podobnych kształtem). Rozwój czytania ze zrozumieniem był prawidłowy, badani w pełni rozumieli tekst. W próbie pisania ze słuchu dwie osoby uzyskały wyniki przeciętne (dwa błędy w pisaniu), pozostali wyższe. 26% wykonało próbę bezbłędnie, pozostali robili błędy związane z zaburzeniami słuchu fonematycznego (20%) oraz analizy i syntezy wzrokowej: gubienie kropek i przecinków (20%), zamiana liter wielkich na małe (26%), gubienie liter (6%). W pisaniu z pamięci 26% nie miało błędów; 40% zrobiło jeden błąd; 33% miało trudności z zapamiętaniem poprawniej pisowni, uzyskując wynik niższy niż przeciętny. W próbie odwzorowywania 46% badanych nie zrobiło błędów, 26% popełniło po dwa błędy, pozostali po trzy (mylenie l-ł, o-a). W próbach pisania ze słuchu, z pamięci i przepisywania nie stwierdzono błędów wynikających z zaburzonej koordynacji wzrokowo-ruchowej. U kilku badanych stwierdzono błędy, określone jako inwersja dynamiczna i inwersja statyczna. Większość badanych osiągała oceny wyższe niż przeciętna. Wyniki badania nie wskazały jednoznacznie na brak związku pomiędzy dominacją skrzyżowaną a rozwojem czynności czytania i pisania. Stwierdzono, że znaczna część błędów mogła być konsekwencją trudności edukacyjnych. Zaproponowano wprowadzanie liter metodą opartą na integracji funkcji wzrokowej, słuchowej i ruchowej, utrwalanie reguł pisowni liter zmiękczonych równolegle z poznawaniem spółgłosek miękkich, wydłużenie czasu przeznaczonego na wprowadzanie i utrwalanie liter.
|