Abstrakt: |
Celem badania było określenie roli rodziny i szkoły w kształtowaniu się postaw uczniów wobec szkoły. Postawiono następujące pytania: Czy i w jakim stopniu standard życiowy rodziny wpływa na kształtowanie się postaw uczniów i ich rodziców wobec szkoły? Czy i w jakim zakresie występują różnice w poglądach na szkołę obojga rodziców i które z nich jest bardziej odpowiedzialne za sprawy szkolne dziecka? Czy i w jakim stopniu samopoczucie uczniów w szkole wpływa na ich postawy? Czy i na ile sposób zachowania nauczycieli wobec uczniów wpływa na postawy uczniów wobec szkoły? Badaniem objęto 180 uczniów klas początkowych, ich rodziców i wychowawców. Analiza wyników wykazała, że niewłaściwe zaspokajanie potrzeb ucznia występowało w stopniu nasilonym, w szczególności dotyczyło potrzeb związanych z opieką domową, realizacją nauki szkolnej, zapewnieniem racjonalnego wyżywienia. 67,8% badanych stanowiły dzieci pozbawione opieki między zakończeniem nauki a powrotem rodziców z pracy; powodem tego była praca obojga rodziców (88%). Ponad połowa badanych rodziców pracowała w różnych systemach i godzinach, czas nieobecności w domu wynosił 10-12 godzin dziennie i więcej; duży wpływ miały prace dodatkowe rodziców, delegacje, nienormowany czas pracy. Niezaspokojone potrzeby z realizacją nauki szkolnej wiązały się z brakiem podręczników, pomocy szkolnych, obuwia, odzieży, stałego miejsca do nauki własnej (rodzice bagatelizowali tę kwestię) i wypoczynku. Różne były style kierowania dzieckiem oraz różne wymagania ojca i matki w stosunku do dziecka. Dotyczyło to szczególnie zakresu swobody i obowiązków dziecka, reagowania na jego problemy i rozwiązywania ich. Tylko w 37% problemami dziecka interesowało się oboje rodziców, w 7% badanych rodzin byli to ojcowie, aż w 56% – matki. Stosunek rodziców do szkoły uzależniony był od pozycji dziecka w szkole, klasie, jego postępów w nauce i zachowaniu się, opinii nauczyciela oraz własnych doświadczeń rodziców ze szkołą. Wyłoniono trzy postawy dzieci i ich rodziców wobec szkoły: pozytywną (24,7% rodziców i 32,3% uczniów), negatywną (35% i 28,7%), konformistyczną (40% i 39%). Stosunek dzieci oraz rodziców do szkoły i nauczyciela był podobny, co wskazuje na występowanie silnej zależności między postawami rodziców i dzieci. Samopoczucie ucznia w szkole rzutowało na postawę wobec niej. Dobre i bardzo dobre wiązało się z postawą pozytywną, złe i bardzo złe – z postawą negatywną lub konformistyczną. Ważną rolę odgrywały: osiągnięcia szkolne uczniów, atrakcyjność zajęć szkolnych, stosunek nauczycieli do uczniów, przeżywane konflikty, współżycie z kolegami. Co czwarty uczeń źle czuł się w klasie z powodu zbyt rygorystycznego, niekonsekwentnego, niesprawiedliwego postępowania nauczyciela, nudzenia się na lekcjach, dokuczania przez kolegów, lęku przed oceną. Wyniki wykazały, że nauczyciel uczący w klasach początkowych powinien przede wszystkim znać i kochać dziecko, mieć bogate doświadczenie życiowe, umożliwiające wchodzenie w relacje z drugim człowiekiem. |