Celem badania było określenie adaptacji twórczej przez naukę szkolną w przezwyciężaniu antynomii pedagogicznej, wynaturzeń wychowania werbalnego i wykształcenia formalnego. W kwestionariuszu pytano uczniów o: zainteresowanie przedmiotami szkolnymi, łatwość i trudności w nauce określonych przedmiotów szkolnych oraz o nielubiane przedmioty szkolne. Badanie przeprowadzono wśród uczniów pięciu klas ósmych z trzech szkół podstawowych w Tarnowie. Ósmoklasiści wymieniali przedmioty szkolne 1405 razy, z czego najrzadziej przedmioty praktyczno-artystyczne: WF – 5,6%, muzykę – 2,35%, technikę – 1,9%, plastykę – 1,85%, PO – 1,8%. Najczęściej wskazywali przedmioty ścisłe: matematykę – 14,45%, fizykę – 11,7%, chemię – 8,55%. Najbardziej interesujące okazały się przedmioty artystyczno-praktyczne, te także nastręczały uczniom najmniej trudności w nauce. Najbardziej nielubiane i trudne były dla uczniów przedmioty ścisłe. Nastawienie uczniów do konkretnej grupy przedmiotów szkolnych ma związek z ich subiektywnym stosunkiem a obiektywnymi postępami szkolnymi. Ponad 2/3 wyborów uczniowskich w zakresie przedmiotów szkolnych znalazło potwierdzenie dobrych postępów i uznania tych przedmiotów za łatwe albo interesujące. Wyróżniono cztery dominujące nastawienia pozytywne do przedmiotów szkolnych: samorealizacyjne (34,5%), sytuacyjne (33,9%), motywacyjne (16,7%), interpretacyjne (14,9%). Okazało się, że im wyższy stopień istotnościowy adaptacji twórczej przez naukę szkolną, tym uczniowie częściej wybierają po ukończeniu nauki w szkole podstawowej szkołę średnią, najrzadziej szkołę zawodową. Badani o nastawieniu samorealizacyjnym charakteryzowali się najwyższym wskaźnikiem udziału młodzieży w zasadniczych szkołach zawodowych. W tym wypadku wyróżniono także największą liczbę specjalności – 18, w tym samochodowe (dziewięć), handlowe (sześć), gastronomiczno-spożywcze (sześć), budowlane, mechaniczne, rzemieślnicze – fryzjera, krawca (po cztery). Grupa badanych o nastawieniu motywacyjnym uzyskała najniższy wskaźnik udziału młodzieży w technikach i liceach zawodowych. Stwierdzono poza tym, że im niższy stopień istotnościowy adaptacji twórczej poprzez naukę szkolną, tym młodzież wybierająca zawód trudniej dochodzi do wykształcenia podstawowego.