Abstrakt: |
Przedmiotem badania było nauczanie wychowujące – w jakim zakresie nauczyciele realizują je w procesie nauczania i czy potrafią zmieniać metody jego realizacji, żeby osiągnąć pełniejszą efektywność. Badanie przeprowadzono w 20 liceach ogólnokształcących z Polski Południowej. Hospitowano lekcje 82 nauczycieli, analizie poddano wyniki z 830 lekcji. Posłużono się kwestionariuszem obserwacyjnym na etapie badań diagnostycznych i porównawczych. Za pomocą ankiety – przed przejściem do badań diagnostycznych – zebrano opinie uczniów o oddziaływaniu dydaktyczno-wychowawczym nauczyciela. W badaniu diagnostycznym przeprowadzono obserwację lekcji bez wyjaśniania nauczycielowi, co jest przedmiotem obserwacji. Następnie proszono nauczycieli o ustosunkowanie się do roli i znaczenia nauczania wychowującego. Nauczyciele w kolejnym etapie mogli zapoznać się z wynikami obserwacji; wyjaśniono im sytuację omawianego typu wychowania i poproszono o włączenie treści wychowawczych do lekcji. Badanie porównawcze przeprowadzono na lekcjach tych samych nauczycieli, żeby wychwycić zmiany w toku procesu dydaktycznego. Jak wykazało badanie, było jedynie 16,9% lekcji, podczas których uczniowie mogli stawiać własne hipotezy, i 17,1% takich, podczas których samodzielnie formułowali swoje problemy. W etapie diagnostycznym podczas 26,7% lekcji nauczyciele inicjowali i inspirowali uczniów do działań rozwijających ich twórcze myślenie. W badaniu porównawczym odsetek ten wzrósł do 61,9%. Podczas pierwszego etapu zaobserwowano 30,6% lekcji, na których nauczyciele odwoływali się do pozaszkolnej wiedzy uczniów; w badaniu porównawczym było już 68,9% takich zajęć. Nie odnotowano postępu w doborze zadań domowych o twórczym charakterze. Jedynie 13% badanych uczniów miało poczucie, że podczas lekcji wolno im samodzielnie formułować sądy; 20% badanych uważało, że mogą samodzielnie stawiać problemy i wysuwać własne hipotezy. Nieco ponad 20% uczniów twierdziło, że nauczyciele odwołują się do ich wiedzy pozaszkolnej. Nauczyciele, mimo że rozumieją istotną rolę nauczania wychowującego w procesie dydaktycznym i znają metody wprowadzania treści wychowawczych w toku lekcji, nie podejmują często wysiłku, by przełamać nauczanie schematyczne i mechaniczne. |
Publikacje: |
- Śnieżyński, M. (1994). Nauczanie wychowujące w świetle badań empirycznych. Hejnał Oświatowy, 4, 3-7.
- Śnieżyński, M. (1994). Nauczanie wychowujące w świetle badań empirycznych (2). Hejnał Oświatowy, 5, 6-9.
- Śnieżyński, M. (1995). Nauczanie wychowujące w świetle badań empirycznych (3). Hejnał Oświatowy, 2, 7-10.
|