Abstrakt: |
Celem badania było określenie skuteczności rozwiązywania problemów stosowanych na lekcjach środowiska społeczno-przyrodniczego w klasach początkowych. Sformułowano następujące problemy główne: Czy systematyczne rozwiązywanie problemów na lekcji środowiska społeczno-przyrodniczego wpływa na przyrost i trwałość nabywanych przez uczniów wiadomości i umiejętności przyrodniczych? Czy systematyczne stosowanie rozwiązywania problemów sprzyja osiągnięciu przez uczniów operatywności wiedzy na lekcjach środowiska społeczno-przyrodniczego? Sformułowano hipotezy o pozytywnym wpływie systematycznego rozwiązywania problemów na przyrost i trwałość wiadomości i umiejętności przyrodniczych oraz pozytywnym wpływie nauczania problemowego na operatywność wiedzy uczniów. Główną metodą był eksperyment pedagogiczny, posłużono się także obserwacją, analizą dokumentacji szkolnej, testami dydaktycznymi, metodami statystycznymi. Badaniem objęto 100 uczniów czterech klas trzecich z dwóch szkół podstawowych w województwie szczecińskim. Badanie miało cztery etapy: pomiar wstępny, nauczanie eksperymentalne (wrzesień–grudzień 1993; cykl 14 lekcji o różnych formach pracy organizacyjnej i metodach), pomiar końcowy (grudzień 1993), badanie dystansowe (styczeń 1994). Dwie klasy, które przed badaniami miały lepsze wyniki nauczania ze środowiska społeczno-przyrodniczego i we wstępnym etapie uzyskały wyższe wyniki, były klasami kontrolnymi. Wyniki badania potwierdziły założone hipotezy. Grupy eksperymentalne w pomiarze końcowym uzyskały wyraźnie wyższe wyniki testu. W badaniu dystansowym po miesiącu od zakończenia eksperymentu ubytki wiedzy były w klasach kontrolnych znacznie wyższe niż w eksperymentalnych. Stwierdzono, że systematyczne rozwiązywanie problemów przyczyniło się do utrwalenia wiadomości i umiejętności przyrodniczych uczniów. Uczniowie grup kontrolnych wykazywali niższy stopień operatywności wiedzy; wskaźniki operatywności były korzystniejsze dla grup eksperymentalnych. Stwierdzono, że rozwiązywanie problemów przyczyniło się do rozwoju płynności i giętkości myślenia uczniów klas eksperymentalnych. |