Abstrakt: |
Celem badania było znalezienie odpowiedzi na następujące pytania: Które z badanych potrzeb psychicznych są potrzebami dominującymi u młodzieży z liceum? Jakie cechy i o jakim zabarwieniu dostrzegają u nauczyciela badani licealiści? Który z wyróżnionych poziomów natężenia potrzeb determinuje percepcję pozytywnych, a który negatywnych cech obrazu nauczyciela? Czy występują podobieństwa bądź różnice w percepcji korelatów osobowościowych nauczyciela pomiędzy badanymi (w wyróżnionych kategoriach potrzeb psychicznych)? Badaniem objęto losowo dobranych 60 uczniów (w tym 40 dziewcząt; średnia wieku: 17,3 roku) z klas drugich i trzecich liceum ogólnokształcącego. Zastosowano Arkusz Potrzeb i Dążeń M.I. Steina w opracowaniu Choynowskiego oraz Test Przymiotników ACL Gougha i Heilbruna. Wyróżniono trzy poziomy natężenia potrzeb psychicznych w zakresie wyróżnionych czterech kategorii; analizowane kategorie potrzeb pozwoliły na pogrupowanie uzyskanych cech opisujących nauczyciela; wzięto pod uwagę cechy dostrzeżone przez co najmniej 25% badanych. Wśród wyróżnionych potrzeb psychicznych w zakresie braku ich zaspokojenia dominowały potrzeba afiliacji (wysokie natężenie u ponad 61% badanych), następnie potrzeba poznawcza (37%); stwierdzono, że determinowane jest to właściwością okresu rozwojowego badanych. Występowało niskie natężenie potrzeby bezpieczeństwa (35%) i poznawczej (13%); na poziomie przeciętnym były potrzeby dominowania (71%), poznawcza (50%), bezpieczeństwa (42%). 55% badanych postrzegało nauczyciela jako wymagającego, z cech pozytywnych wskazywano też: pełny humoru (38,3%), inteligentny (30%), stanowczy (28,3%), miły (25%). Na uzyskanej liście przeważały cechy negatywne, głównie: nietolerancyjny (40%), mściwy (36,6%), dziwny (35%), agresywny (28,3%), surowy (28,3%). Stwierdzono, że nauczyciel jest postrzegany jako osoba skuteczna w działaniu, opartym przede wszystkim na dominacji, lubiący zwracać na siebie uwagę, w relacjach z młodzieżą agresywny, nietolerancyjny i władczy. Stwierdzono, że badani sięgali do negatywnego stereotypu nauczyciela. U młodzieży o niskim natężeniu potrzeby bezpieczeństwa najwyższą rangę uzyskała cecha pozytywna – wymagający (52%), następnie pojawiły się głównie cechy negatywne: nietolerancyjny (38,4%), agresywny, zgryźliwy, władczy, ordynarny, nerwowy, niedający się przekonać, dziwny, wyrozumiały, mściwy (po 33%), stanowczy, dominujący, elegancki, inteligentny, uprzejmy (po 29,3%). Stwierdzono, że generalnie wysokie natężenie wyróżnionych potrzeb psychicznych nie różnicowało jakości i liczby cech dostrzeganych w obrazie nauczyciela szkoły średniej, poza potrzebą poznawczą i bezpieczeństwa (pierwsza różnicowała istotnie częściej cechę kpiarz, druga – pełen humoru); stwierdzono, że prawdopodobnie badani nadawali różne zabarwienie emocjonalne tej samej cesze afektywnej. |