Abstrakt: |
Celem badania było scharakteryzowanie odbioru symbolicznego wiersza Bursztynowy ptaszek Tadeusza Różewicza przez dzieci z klas IV–VI. Autorka przeprowadziła takie samo badanie w 1983 roku. Badaniem objęto czwarto-, piąto- i szóstoklasistów z sześciu klas szkoły podstawowej. Posłużono się metodą podwójnego świadectwa odbioru: wypowiedzi rysunkowej (ilustracja do wiersza Różewicza) oraz pisemnej (na temat ilustracji). Za pomocą testu wielokrotnego wyboru zbadano poziom odbioru tekstu literackiego. W badaniu wzięło 130 uczniów (tyle samo osób liczyła próba w 1983). Dzieci – poproszone o wykonanie ilustracji do wiersza Różewicza – reagowały podobnie jak badana populacja w 1983 – rysowały jednego ptaszka albo trzy. Świadczy to o interpretacji faktycznej – badani uczniowie dostrzegają i odwzorowują konkretne elementy wiersza, ale nie wiążą ich w całość, nie wyjaśniają ich albo tłumaczą je nielogicznie. 60% dzieci zinterpretowało wiersz na poziomie odbioru faktycznego (w 1983 w tej grupie znalazło się 54% badanej populacji). 33% dzieci zinterpretowało wiersz na poziomie odbioru refleksyjnego – uczniowie rysowali jednego ptaszka – bezbarwnego albo szarego – na tle kolorowych drzew. Barwy pojawiające się w utworze utożsamiały z barwami jesieni. W tej grupie odbioru refleksyjnego w 1983 znalazło się 38% badanej populacji. Podobnie jak w poprzednim badaniu najmniej dzieci potrafiło zinterpretować wiersz na poziomie symbolicznym. W 1999 było ich 6%, w 1983 nieco więcej – 8%. W tym wypadku interpretacja symboliczna polegała na całkowitym utożsamieniu elementów wiersza z obrazem jesieni – uczniowie nie rysowali ptaków, najczęściej wymyślali własny znak ikoniczny albo realistyczny obraz jesienny. Badanie wykazało przy okazji, że dzieci współczesne rysują dużo gorzej niż ich rówieśnicy sprzed 16 lat – ich rysunki były nieporadne, co może być wynikiem braku zajęć plastycznych. 13% wypowiedzi pisemnych autorka badania zaliczyła do grupy zerowej – dzieci nie zrozumiały tekstu w ogóle albo czytały „poza tekstem”; w swoich interpretacjach umieszczały – co nie zdarzyło się w wypowiedziach poprzedniej populacji badanych – symbole religijne, np. anioły. Wyniki testu przeprowadzonego w 1999 okazały się nieco lepsze niż w 1983. Wzrosła przede wszystkim frekwencja odczytań utworu Różewicza na wyższych poziomach. W przypadku 44% uczniów poziom czytania zbadany za pomocą testu pozostał bez zmian wobec wypowiedzi pisemnych i rysunkowych. Jednak blisko 40% badanych wykonało test odbioru wiersza lepiej niż wcześniej prace rysunkowe i pisemne, polegające na interpretacji. Tylko 1% uczniów wykonało test gorzej niż wypowiedzi pisemne i rysunkowe. |