Abstrakt: |
Celem badania było określenie obrazu własnej osoby u uczniów z defektem wzroku kończących szkołę podstawową. Szukano odpowiedzi na pytania: czy poziom samooceny uczniów z defektem wzroku różni się od samooceny młodzieży widzącej; czy istnieją różnice w obrazie własnej osoby u młodzieży niewidzącej i widzącej; czy płeć wpływa na obraz własnej osoby u młodzieży widzącej i niewidzącej; do jakich elementów obrazu własnej osoby młodzież niewidząca przywiązuje największą wagę. W badaniu wzięły udział dwie grupy uczniów: eksperymentalna i kontrolna. W grupie eksperymentalnej było 30 uczniów z defektem wzroku, w normie intelektualnej (w tym 15 chłopców i 15 dziewcząt). Uczniowie uczęszczali do klas siódmych i ósmych w Szkole Podstawowej dla Dzieci Niewidomych i Niedowidzących w Krakowie. W grupie kontrolnej znaleźli się uczniowie ze szkoły masowej, bez defektu wzroku. Wykorzystano następujące narzędzia badawcze: Kwestionariusz rozmowy, opracowany na podstawie Kwestionariusza samooceny Niebrzydowskiego; Skalę samooceny SA-85 R. Kościelaka; Kwestionariusz „Ja” R. Kościelaka; listę przymiotników Jaki jestem? L. Niebrzydowskiego. Dane uzupełniono o informacje z dokumentacji szkolnej badanej populacji. Badanie wykazało, że poziom samooceny w obu grupach był podobny, a zatem defekt wzroku nie wpływa na obraz własnej osoby uczniów kończących szkołę podstawową. Zauważono niewielką tendencję u młodzieży niewidzącej do zaniżania obrazu własnej osoby, jednak nie była ona istotna statystycznie. Różnica istotna statystycznie dotyczyła samooceny perspektywicznej, która była wyższa od samooceny aktualnej. To znaczy, że uczniowie kończący szkołę podstawową widzą siebie w przyszłości jako osoby lepsze. Zauważono ponadto znaczące różnice w pozytywnej strukturze obrazu własnej osoby u młodzieży widzącej i niewidzącej. Uczniowie niewidzący na pierwszym miejscu wymieniali cechy ułatwiające współżycie z innymi ludźmi, na drugim – dodatnie cechy osobowości, a na trzecim – dodatnie cechy fizyczne. Natomiast młodzież widząca na pierwszym miejscu podawała dodatnie cechy fizyczne, na drugim – cechy ułatwiające współżycie z innymi ludźmi, a na trzecim – dodatnie cechy osobowości. Badanie wykazało także, że dziewczęta – zarówno widzące, jak i niewidzące – znacznie wyżej oceniają siebie niż chłopcy z obu badanych grup. Płeć jednak nie wpływa na poziom samooceny perspektywicznej. „Ja” idealne w przypadku młodzieży niedowidzącej obu płci jest podobne. Za to w grupie kontrolnej zaobserwowano różnicę istotną statystycznie w obrazie „ja” idealnego między dziewczętami a chłopcami. |