BIBE
polski   english
Strona główna Instytut badań edukacyjnych
BIBE
Evidence Informed Policy
Zobacz również
Nasze strony
O pracowni

Zespół Pracowni BIBE zajmuje się przede wszystkim monitorowaniem i opracowaniem badań za lata 1989-2015 prowadzonych w zakresie szeroko pojętej edukacji.   >> więcej


napisz do nas
bibe@ibe.edu.pl
 
  poprzednie
następne  
 
Obserwuj
Tytuł badania: Kształcenie dorosłych w Polsce – na podstawie wyników międzynarodowych badań nad alfabetyzmem funkcjonalnym
Kolejne lata cyklu: 1994
Typ badania: międzynarodowe, cykliczne
Instytucja:
Data: 1994
Badacz: Ireneusz Białecki, Hanna Gulczyńska, Zbigniew Sawiński, Ewa Świerzbowska-Kowalik
Abstrakt:

Przedmiotem badania był poziom alfabetyzmu funkcjonalnego w sześciu krajach OECD (Kanada, Stany Zjednoczone, Holandia, Szwecja, Niemcy, Szwajcaria) i w Polsce. Badania przeprowadzono na reprezentatywnych dla każdego kraju próbach osób w wieku 16-65 lat. Badani otrzymali trzy rodzaje materiałów: teksty (artykuły z gazet, ogłoszenia itp.), dokumenty (formularze, gwarancje, instrukcje obsługi, podanie o pracę, rozkład jazdy, plan dojazdu, tabela, prosty wykres) i materiały wymagające operacji ilościowych (rachunki, formularze bankowe, zeznanie podatkowe). Do materiałów tych dołączono zadania mierzące poziom rozumienia tekstu i wymagające odnajdywania, porównywania, łączenia i przetwarzania zawartych w nim wiadomości. Zadania te podzielono według pięciu poziomów trudności: pierwszy był najłatwiejszy (np. dodanie 200 zł do 5 zł), a piąty – najtrudniejszy (np. policzenie procentu kalorii tłuszczowych w ogólnej liczbie kalorii znajdujących się w Big Macu z McDonalda). W pilotażowej wersji badania kwestionariusz zawierał 170 pytań, w części właściwej badania – 114. Z części materiałów zrezygnowano, by w jak największym stopniu wyeliminować wpływ kontekstu kulturowego i cywilizacyjnego w różnych krajach oraz umożliwić porównanie wyników. Pod względem poziomu alfabetyzmu Polska wypadła najgorzej ze wszystkich badanych krajów. We wszystkich trzech skalach (teksty, dokumenty, zadania ilościowe) na najniższym poziomie kompetencji znalazł się największy w porównaniu z innymi krajami odsetek badanych (około 40%), na najwyższym zaś poziomie (poziom 4/5) – najmniejszy odsetek (około 3-6%). Jednocześnie różnice między Polską a pozostałymi krajami były bardzo duże – na najniższym poziomie ulokował się niemal dwa razy większy odsetek badanych niż w Stanach Zjednoczonych, gdzie osób o najniższych kompetencjach było najwięcej w porównaniu z pozostałymi krajami, nie licząc Polski. Polaków o najwyższym poziomie kompetencji było z kolei dwu-, trzy- i czterokrotnie mniej niż w pozostałych krajach. W państwach zachodnich największy procent badanych ulokował się w okolicy średniej – poziomu trzeciego i następnie drugiego. W Polsce najliczniejsi byli badani znajdujący się na pierwszym poziomie, następnie zaś na drugim – oznaczało to, że na dwóch najniższych poziomach znalazło się łącznie około 70% Polaków. Osób o najwyższym poziomie alfabetyzmu zanotowano najwięcej w Szwecji (około 32-35%), następnie w Kanadzie (około 22-25%) i w Stanach Zjednoczonych (około 19-22%). Specyfiką Polski okazały się nieco lepsze wyniki w zadaniach ilościowych oraz nieco gorsze – w zadaniach z dokumentami. Niskie wyniki w tych ostatnich oraz częściowo w zadaniach z tekstami na wyższych poziomach tłumaczono tym, że były to umiejętności typowe dla rozwiniętych społeczeństw rynkowych, wśród których Polska była wtedy nowicjuszem. Najsilniejszy związek z alfabetyzmem wykazano w przypadku wykształcenia (siła związku liczona na podstawie równania regresji równa 0,33), następnie zaś wiek (0,25), skłonność do czytania książek (0,19) i zawód (0,15). Mniejszy, choć jeszcze istotny statystycznie, związek wykazano z: płcią, miejscem zamieszkania, posiadaniem pralki automatycznej (styl życia), wykształceniem matki, dochodem i częstym korzystaniem z informacji w pracy. Zestawienie poziomów wykształcenia i poziomów alfabetyzmu ujawniło, że zależnie od kraju temu samemu poziomowi wykształcenia przypadają różne poziomy alfabetyzmu. Oznaczało to, że znaczenie ma nie tylko odsetek osób z dobrym wykształceniem, lecz także jakość tego wykształcenia. Np. w Szwecji, gdzie było najwięcej osób z najwyższym poziomem alfabetyzmu i najmniej z najniższym, żył duży odsetek wielu badanych, którzy zakończyli naukę na szkole podstawowej, i przeciętny procent badanych o wyższym wykształceniu. W Polsce uderzający był fakt, że około 11% badanych z wyższym wykształceniem ulokowało się na najniższym poziomie alfabetyzmu, szczególnie wśród osób w wieku 53-64 lata, emerytów, rencistów i niepracujących z innych powodów. Struktura zawodowa w Polsce odbiegała od struktury w pozostałych krajach – kategorie ulokowane na szczycie hierarchii zawodowej (wolne zawody, stanowiska kierownicze) były mniej liczne, a na dole (robotnicy, rolnicy) bardziej liczne niż w krajach zachodnich, co w oczywisty sposób wpływało na poziom alfabetyzmu. Polska odstawała od pozostałych krajów również pod względem nasycenia pracy zadaniami wymagającymi rozumienia i wykorzystywania informacji, co wiązać można z ówczesnym poziomem rozwoju gospodarki. Ponadto w przypadku Polski słabsza była korelacja miedzy korzystaniem z informacji w pracy a poziomem alfabetyzmu (przy kontroli pozostałych czynników), co oznaczało, że osoby często czytające, piszące i liczące w pracy wcale nie osiągnęły lepszych wyników w badaniu. Polacy rzadziej niż badani w innych krajach, uczestniczyli w organizacjach lokalnych (najwyższy odsetek uczestnictwa uzyskała Szwecja). Co ciekawe jednak, poziom alfabetyzmu (szczególnie najwyższy) nie różnicował w Polsce poziomu uczestnictwa w społecznościach lokalnych tak, jak działo się to w pozostałych krajach, gdzie najniższe uczestnictwo charakteryzowało osoby o najniższym poziomie alfabetyzmu. Polska wyróżniała się także pod względem roli czytelnictwa książek (także liczby posiadanych książek) i uczestnictwa w kulturze – okazały się one bardziej skorelowane z poziomem alfabetyzmu niż w innych krajach.

Deskryptory TESE: czytanie, umiejętności podstawowe, trudności w czytaniu, alfabetyzacja dorosłych, współpraca międzynarodowa, międzynarodowa ewaluacja, organizacja międzynarodowa, kraj OECD
TESE descriptors: reading, basic skills, reading difficulty, adult literacy, international cooperation, international evaluation, international organisation, OECD country
Publikacje:
  • Białecki, I. (1996). Kształcenie dorosłych w Polsce – na podstawie wyników międzynarodowych badań nad alfabetyzmem funkcjonalnym. Warszawa.
 
Tagi
Ostatnie wyszukiwania
Wyszukane słowo Liczba odpowiedzi
 
Strona internetowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Baza Informacji o Badaniach Edukacyjnych została stworzona w ramach projektu "BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA ZAPLECZA BADAWCZEGO"