Przedmiotem badania były losy zawodowe absolwentów różnych typów szkół. Badaniem objęto 2218 tys. osób, które ukończyły naukę w latach 1989–1994 (okres transformacji ustrojowej). W kręgu zainteresowania autorów badania były przede wszystkim: trudności i szanse w poszukiwaniu pierwszej pracy, współpraca z rejonowym urzędem pracy, oczekiwania wobec pierwszej pracy i jej ocena, trwałość zatrudnienia itp. 17,1% badanych było absolwentami szkół ogólnokształcących i podstawowych; pozostali respondenci ukończyli szkoły gwarantujące im konkretne umiejętności zawodowe. Zaobserwowano wzrost poziomu wykształcenia u późniejszych roczników absolwentów. 65% mężczyzn objętych badaniem, którzy zdobyli zawód, ukończyło jedynie zasadniczą szkołę zawodową, co może okazać się niewystarczające wobec wymogów rynku pracy. Kobiety (53,2% wszystkich badanych) były relatywnie rzadziej absolwentkami szkół wyższych; częściej też kończyły naukę bez zdobywania konkretnych umiejętności zawodowych. Jednak te kobiety, które zdobyły zawód, były lepiej wykształcone niż mężczyźni z tej samej grupy – kończyły średnie szkoły zawodowe, policealne. 29% z nich było absolwentkami szkół ekonomicznych, 21% – medycznych. 56% absolwentów objętych badaniem mieszkało w miastach; 54% z nich ukończyło szkołę wyższą. Tylko 17% respondentów uznało dyplom ukończenia szkoły za pomocny w poszukiwaniu pierwszej pracy (w tej grupie w dużej części znaleźli się lepiej wykształceni absolwenci). Co piąty mężczyzna z badanej grupy oraz 18% kobiet uzupełniało kwalifikacje na dodatkowych szkoleniach i kursach. W tej grupie więcej było osób z co najmniej średnim wykształceniem (⅓ to absolwenci szkół wyższych; ¼ – szkół średnich). Osoby słabo wykształcone – jak wykazało badanie – nie są wystarczająco zmotywowane do podnoszenia swoich kwalifikacji i uzupełniania wykształcenia. Według 40% wszystkich badanych pomocna w znalezieniu dobrej pracy jest znajomość języków obcych. ¾ badanych absolwentów od razu po ukończeniu nauki wchodzi na rynek pracy – aktywność zawodowa tej grupy jest z roku na rok coraz większa. Mimo to aż 45% absolwentów z lat 1989–1994 było bezrobotnych od razu po ukończeniu szkoły. Co czwarty badany nie szukał pracy po ukończeniu nauki. 40% absolwentów z roku 1989 podjęło pracę po szkole, rok później było ich już 36%, a w latach 1993–1994 – tylko 22%. Spadek zatrudnienia absolwentów tuż po ukończeniu nauki świadczy o coraz większych trudnościach w znalezieniu pierwszej pracy. Największe możliwości na podjęcie pracy tuż po studiach maja absolwenci szkół wyższych (34%). Zaraz po absolwentach szkół wyższych znaleźli się – co było pewnym zaskoczeniem – absolwenci zasadniczych szkół zawodowych; w tej grupie aż 33% osób podjęło pracę po ukończeniu nauki. Najwięcej trudności w znalezieniu pierwszej pracy napotykają w swoich poszukiwaniach absolwenci szkół podstawowych i ogólnokształcących. Z ogółu absolwentów objętych badaniem tuż po ukończeniu szkoły zachowało bierność w poszukiwaniu pracy 25,8% osób. Po trzech miesiącach odsetek ten zmniejszył się do 19%, a po półroczu wyniósł 18,4%. Po roku od ukończenia szkoły na bezrobociu pozostawało 28,4% ogółu badanej populacji. Absolwenci, którzy płynnie wchodzą na rynek pracy, znajdują zatrudnienie najczęściej po trzech miesiącach od ukończenia szkoły. Poszukiwanie pracy nie sprawiło im trudności, nie zarejestrowali się w urzędzie pracy. Zauważono, że wydłuża się z roku na rok okres niezbędny na znalezienie pierwszej pracy – czterech miesięcy na znalezienie pracy potrzebowało 20% absolwentów w 1989 roku i 48% w 1993 roku. Około 60% badanych, którzy szukali pracy, wskazywało przede wszystkim na problem braku ofert na rynku lokalnym. Na brak formalnych kwalifikacji skarżyło się w tej grupie około 10% badanych. W grupie osób pracujących na brak ofert w wyuczonym zawodzie wskazywało blisko 40% absolwentów. Tyle samo osób nie miało żadnych trudności ze znalezieniem pierwszej pracy.