Przedmiotem badania były środowiskowe i subiektywne uwarunkowania uczestnictwa młodzieży w podkulturach, a także jej zachowań przestępczych. Materiał badawczy zebrano drogą wywiadu wspieranego case-study, wykorzystano również dokumenty nieletnich umieszczone w zakładach poprawczych. Badaniem objęto 200 chłopców przebywających w zakładach poprawczych w Kcyni, Chojnicach i Trzemesznie. 122 osoby należały do podkultur (wiek: 83,6% w wieku 17-18 lat, 16,4% w wieku 15-16 lat; pochodzenie społeczne: 84,4% – robotnicze, 6,5% – rzemieślnicze, 4,9% – chłopskie, 4,1% – inteligenckie; wykształcenie: 51,6% uczniów szkół zawodowych, 32,3% uczniów szkół podstawowych, 13,1% absolwentów szkół podstawowych, którzy nie podjęli dalszego kształcenia) oraz 78 osób nie należało do podkultur (wiek: 88,5% w wieku 17-18 lat, 11,5% w wieku 15-16 lat; pochodzenie społeczne: 79,2% – robotnicze, 16,7% – chłopskie, 7,7% – inteligenckie, 6,4% – rzemieślnicze). Większość badanych należących do podkultur pochodziła z rodzin niepełnych (47,5%, w tym 19,7% umieszczono w domach dziecka), pełnych konfliktowych (29,5%) i niepełnych z powodu śmierci rodzica (9,3%). Badani nienależący do podkultur wychowywali się w rodzinach pełnych konfliktowych (47,4%), rodzinach rozbitych (15,4%) i rodzinach niepełnych z powodu śmierci rodzica (7,7%). U 83,6% młodzieży należących do podkultur i 67,9% młodzieży do nich nienależących wykazano zakłócenia w realizacji funkcji opiekuńczo-zabezpieczających, socjalizacyjno-wychowawczych i kontrolnych, emocjonalno-ekspresyjnych. Cechą charakterystyczną dla badanych były także długotrwałe choroby członków rodziny oraz zjawiska patologiczne, mające miejsce w tych rodzinach (częściej w przypadku młodzieży należącej do podkultur). 28,7% nieletnich należących do podkultur i 30,05% nienależących znajdowało się pod negatywnym wpływem dorosłych członków rodziny nadużywających alkoholu. Przestępczość występowała w rodzinach odpowiednio 38,5% i 26,9% badanych. Do czynników zaburzających wypełnianie roli uczniów u badanych należały: trudności w przyswajaniu treści programowych i opóźnienia w nauce szkolnej (młodzież należąca do podkultur – 57,9%, nienależąca – 48,7%), ograniczenie samodzielności w zdobywaniu wiedzy przez badanych i niewykorzystywanie przez nauczycieli pomocy dydaktycznych (odpowiednio 9,8% i 25,6%), utrudnione kontakty w szkole oraz konflikty z nauczycielami (42,6% i 33,3%) i rówieśnikami (31,9% i 21,8%), negatywny stosunek do nauki i zdobywania wiedzy w środowisku badanych (68,8% i 43,6%). Badani odczuwali również akceptacji wśród rówieśników (83,6% i 48,7%), stąd poszukiwanie grup, w których potrzeby psychospołeczne zostałyby zaspokojone i gdzie nie byliby narażeni na drwiny, często grup rówieśników znajdujących się w tej samej sytuacji rodzinnej i życiowej. W rezultacie w grupach takich dochodziło do dyfuzji zachowań szkodliwych społecznie oraz wzrastało ryzyko zachowań przestępczych. Na podstawie subiektywnych ocen badanych można było wyróżnić trzy podstawowe grupy determinant współdecydujących o popełnianiu przez nich czynów przestępczych. Należały do nich: determinanty utrudniające prawidłowy przebieg procesu przystosowawczego – trudności w zaspokajaniu potrzeb, brak zrozumienia, złe warunki socjalno-bytowe; determinanty związane z wadliwymi wpływami socjalizacyjno-wychowawczymi – brak opieki i kontroli w otoczeniu, zły wpływ rówieśników-kolegów, działania związane z przynależnością i uczestnictwem nieletnich w podkulturach; determinanty związane z zakłóceniami w wykrywalności przestępstw i stosowanymi za nie represjami – bezkarność dotychczasowych działań, brak przewidywania ich negatywnych skutków.