Abstrakt: |
Główne cele badania sprowadzały się do określenia typologii aktualnych stylów życia młodzieży warszawskiej w powiązaniu z używaniem przez tę młodzież narkotyków i innych substancji psychoaktywnych (badanie ilościowe). Głównym celem badania była również diagnoza kompetencji osób dorosłych, pracujących z młodzieżą, wypowiadających się o niej publicznie, organizujących i realizujących działania profilaktyczne (badanie ilościowo-jakościowe). Zbadano młodzież uczącą się w Warszawie, w wieku 13-24 lat, próba liczyła 1200 osób (uczniowie: N = 600; studenci: N = 600); oraz grupę 302 osób dorosłych, pracujących z młodzieżą (w tej próbie dominują pedagodzy lub psychologowie szkolni i dyrektorzy szkół). Dane zebrano techniką ankiety audytoryjnej, przeprowadzono analizę prasy (dotyczącej młodzieży i narkotyków) oraz scenariuszy lekcji, programów wychowawczych itp.; kolejnym źródłem danych były internetowe archiwa prasowe. Ponad połowa spośród badanych gimnazjalistów, uczniów liceów ogólnokształcących i studentów uczelni publicznych to młodzież mająca oboje rodziców z wyższym wykształceniem. Styl tej młodzieży zasadza się na powielaniu statusu (reprodukcja poziomu wykształcenia, inteligenckiej kultury i etosu). W środowiskach młodzieży, w których rodzice nie mają wyższego wykształcenia, zasadą stylotwórczą jest formalny awans społeczny poprzez wykształcenie, a w kulturze: niestablina lokacja i sporo chaotycznych procesów. Wyodrębniono następujące style szkolnych plemion: 1. Gimnazjaliści – plemię, które dopiero kolonizuje świat; więzi społeczne w obrębie tej grupy są liczne, dosyć płytkie, ludyczno-obronne. Są inteligentni, rozsądni, wybierają wysoki, a nie niski typ przekazu kulturowego (dobry gust muzyczny i literacki). Zbliżają się do typu inteligencko-przedsiębiorczego. 2. Licealiści z liceów ogólnokształcących – plemię będące pod presją albo comme il faut, tworzące zamknięte grupy koleżeńskie oraz kontakty w sieci internetowej. Są przytłoczeni presją sukcesu edukacyjnego, co rzutuje na samoocenę, nerwice, stan permanentnego przemęczenia, skłonność do panicznej zabawy. Doceniają wygodne życie, traktują wiedzę jak towar. Dobrze się poruszają w Galaktyce Gutenberga i Kulturze Obrazu. 3. Uczniowie pogimnazjalnych szkół technicznych – uczniowie ci permanentnie czują się gorsi, w jakiś sposób wykorzenieni, bardzo dobrze orientują się w kwestii problemów młodzieży. Jest to plemię trudnego awansu (szkoły policealne i dla dorosłych), a jednocześnie typ najbardziej religijny. 4. Uczniowie szkół policealnych i dla dorosłych – plemię trudnego awansu, mają trudniejszą ścieżkę edukacyjną i życiową w osiągnięciu tradycyjnej inteligenckości. W kulturze i stylu życia to grupa najbardziej zagubiona pomiędzy tradycją a współczesnością, nieodporna na wyzwania ponowoczesności, najbardziej wycofana społecznie. 5. Studenci uczelni publicznych – plemię już doskonałe, ci, którym się udało sprostać wyzwaniu, jakim jest dostanie się na studia. Są społecznie zamknięci, zajęci i profesjonalni. 6. Studenci uczelni niepublicznych – plemię self-made-men à la Pologne. Wykształceni, ale niespójni, odznaczają się dość prymitywną i hałaśliwą ludycznością, czerpią wzorce z niskiego przekazu kultury, nastawieni na obronę siebie. Tworzą niedojrzałe więzi społeczne, zbliżone raczej do charakterystycznych dla gimnazjalistów niż dla ich rówieśników. Przejawiają skłonność do resentymentu. Badania wykazały spore zróżnicowanie odpowiedzi uczniów i studentów w kwestii określenia ich najważniejszych problemów. Zdaniem uczniów są to przede wszystkim narkotyki i alkohol, następnie agresja i przestępczość, problemy z rodzicami, osamotnienie, a dopiero na szóstym miejscu palenie papierosów. W opinii studentów największe problemy dotyczą przede wszystkim kłopotów materialnych i znalezienia pracy. Zarówno uczniowie, jak i studenci na trzecim miejscu listy problemów umieścili agresję i przemoc. Zastanawiający jest fakt, że badani dorośli problem uzależnień wymienili dopiero na 12. i 13. miejscu, a problem agresji aż na dziewiątym, na pierwsze miejsce wysunęli poczucie osamotnienia i problemy w kontaktach z rodzicami, co świadczy o niskiej kompetencji dorosłych w kwestiach dotyczących problemów oraz stylu życia warszawskiej młodzieży. |