Celem badania było określenie autonomii osób z głębszym upośledzeniem w odczuciu ich rodziców. Badaniem objęto 46 osób z głębszym upośledzeniem umysłowym, głównie umiarkowanym. Przeprowadzono indywidualny wywiad (według szczegółowo opracowanego schematu) z rodzicami na terenie domu rodzinnego; wywiady prowadzili studenci pedagogiki specjalnej w Poznaniu. Stwierdzono, że rodzice byli przychylnie nastawieni do badaczy, udzielali wyczerpujących odpowiedzi, często wzbogaconych o dodatkowe informacje. Rodziny w większości zostały określone przez badanych jako rodziny o prawidłowej atmosferze domowej; w większości rodziny były pełne. Dzieci z upośledzeniem miały 16-39 lat, średni wiek wynosił 21 lat; wszyscy byli uczniami szkół życia lub uczestnikami dziennych ośrodków adaptacyjnych. Większość była samodzielna w zakresie załatwiania potrzeb fizjologicznych, w dużym stopniu samodzielna w utrzymaniu higieny osobistej, większej pomocy wymagała w dbaniu o odzież. W zakresie obsługi przy jedzeniu połowa była całkowicie sprawna w spożywaniu posiłków i posługiwania się sztućcami, połowa zdaniem rodziców wymagała pomocy (wydzielania potraw, krojenia itp.). jedna czwarta samodzielnie podpalała gaz, korzystała z urządzeń kuchennych, przygotowywała proste posiłki; najczęściej czynności te były zabronione; niejednokrotnie dzieci umiały je wykonać, ale nie było im wolno tego robić z uwagi na bezpieczeństwo. Sporadycznie dzieci były angażowane do pomocy w przygotowaniu posiłków, na ogół w tym nie uczestniczyły, otrzymywały gotowe porcjowane posiłki. Połowa dzieci posiadała swój pokój i przyzwolenie na samodzielne dysponowanie swoimi rzeczami; na ogół wszyscy posiadali sprzęt radiofoniczny, własne książki, zabawki, sprzęt sportowy mogli samodzielnie decydować o ich wykorzystaniu. Niewiele osób miało własne pieniądze, o dysponowaniu nimi decydowali w znacznej mierze rodzice, wyjaśniali to nieznajomością wartości pieniądza przez dzieci. Wszyscy rodzice zaznaczali, że w miarę możliwości zaspokajają potrzeby dzieci dotyczące chęci posiadania określonych przedmiotów i kupują je na prośbę dziecka. Połowa rodziców stwierdziła, że ich dzieci mają marzenia, najczęściej natury materialnej (posiadania sprzętu, samochodu, prawa jazdy, zwierzęcia), w kilku przypadkach dzieci marzyły o pełnieniu określonej poważnej funkcji społecznej (lekarka, nauczycielka, kierowca), w dwóch były to marzenia posiadania męża/żony, w jednym przypadku dziecka (kobieta); w kolejnych dwóch kontaktu (listu, spotkania) z bliską osobą; w kilku – wyjazdu na wycieczkę, atrakcyjne wakacje. W zakresie organizacji życia rodzinnego swoje stałe obowiązki miała 1/3 osób z głębszym upośledzeniem umysłowym, na ogół wykonywała je samodzielnie, dobrze się z nich wywiązywała; głównie były to sprzątanie i robienie prostych zakupów. Zdaniem rodziców dzieci same wybrały te obowiązki i wykonywały je chętnie. Zdecydowanie częściej rodzice nie obarczali dziecka żadnymi obowiązkami, ograniczali się do jego udziału w prostych pracach porządkowych lub w zakresie specjalnych zadań rodziców. Zaznaczali, że na ogół nigdy nie zmuszają niepełnosprawnych dzieci do pracy, gdy dziecko nie ma ochoty, nie podejmuje pracy. We wszystkich dziedzinach rodzice zapewniali dzieciom stałą opiekę i pomoc, również w dokonywaniu wyborów; przebywali cały czas z dziećmi, w miarę możliwości spełniali ich prośby, chodzili na spacery, uczestniczyli w organizowanych dla dzieci imprezach. Jedną z najbardziej ograniczonych dziedzin funkcjonowania dzieci upośledzonych były kontakty towarzyskie; niewiele posiadało względnie nieczęste, ale stałe kontakty z osobami spoza swojej szkoły czy ośrodka, z reguły były one organizowane przez rodziców lub organizacje, odbywały się pod ich kontrolą i przy ich pomocy. Kontakty z sąsiadami były dobre, na ogół grzecznościowe. Kontakty dzieci upośledzonych dotyczyły głównie rodziny i znajomych akceptujących upośledzenie; rodzina odsuwała się od osób nieakceptujących dziecka. Poruszanie się badanych poza domem było poważnie ograniczone, dwie trzecie nie wychodziły z domu bez opieki, tylko kilka osób poruszało się samodzielnie po mieście (zwykle po stałych trasach), reszta po najbliższej okolicy, czasem obserwowana przez rodziców z okna. Najczęstszym zajęciem w czasie wolnym było oglądanie telewizji, także słuchanie muzyki, prace ręczne, spacery z rodzicami. Dzieci upośledzone często nie mogły samodzielnie telefonować ani odbierać telefonu, otwierać drzwi mieszkania, jeśli były w nim same. Stwierdzono, że przyzwolenie rodziców na autonomię ich dzieci z głębszym upośledzeniem umysłowym tworzy swoistą mapę wielu koniecznych zdaniem rodziców ograniczeń; rodzice byli świadomi zaniżania wymagań wobec dziecka, tłumaczyli to obawą przed niebezpieczeństwem. Uznano to za zjawisko z jednej strony niepokojące i niesprzyjające rozwojowi autonomii dzieci, z drugiej podyktowane czynnikami takimi jak uzasadniona obawa zagrożeń fizycznych i zagrożeń wynikających z obniżonej kompetencji ogólnej dziecka (obiektywne możliwości dzieci, trudności w radzeniu sobie w sytuacjach nowych, bezradność wobec niebezpieczeństw), obawa zagrożeń psychologicznych (głównie upokorzenia i poniżenia), związek emocjonalny (uzasadniający obawę o bezpieczeństwo). Posiadanie przez rodziców wiedzy na temat psychologiczno-pedagogicznej wartości obdarzania dzieci autonomią nie zapewnia skutecznego wykorzystania z powodu uczuć do dzieci, wysokiego lęku o ich potrzeby. Wysunięto postulat nakreślenia przez pedagogikę możliwie jasnej koncepcji uczestnictwa osób z głębszym upośledzeniem umysłowym w społeczeństwie, wskazania możliwości funkcjonowania w nim tych osób oraz ich rodzin, wspierania działań rodziców i organizacji.