Abstrakt: |
Przedmiotem badania były wartości edukacyjne w doświadczeniu studentów uczelni wyższej. Pytano o zainteresowanie młodych ludzi problematyką aksjologiczną, pojmowanie przez nich elementów własnego świata wartości, ocenę atrybutów w swoim życiu i doświadczanie wartości samych siebie w doskonaleniu i rozwijaniu uczestnictwa w antroposferze. Badania w latach 1985-1996 prowadzono cyklicznie, co roku, z wyłączeniem (z przyczyn losowych) roku akademickiego 1993/1994. Każdy cykl trwał jeden rok akademicki. W drugim pięcioleciu powiększono przedmiot badań o kwestię etycznych aspektów procesu studiowania. Badaniami objęto studentów zaczynających i kończących naukę w Akademii Rolniczo-Technicznej w Bydgoszczy. Na początku roku akademickiego badano populację rozpoczynającą studia, a pod koniec roku akademickiego – kończącą naukę na uczelni. Za każdym razem nie była to ta sama populacja studentów. Łącznie w badaniu uczestniczyło 500 osób, w tym połowę stanowiły kobiety. Do pomiaru wykorzystano: autobiodictum edukacyjne (własny życiorys edukacyjny uczestników badania) oraz grupowy dialog eksploracyjny, amplifikowany. Zaproponowano studentom do oceny 21 stylów wartości moralnych. Badani całkowicie odrzucili cztery z nich: wartość życia biernego, wartość mizantropii, wartość cynizmu oraz wartość hedonizmu. Studenci, którzy rozpoczynali studia, odrzucili ponadto styl oparty na cwaniactwie. Studenci kończący edukację odrzucili styl życia eschatologicznego. Największym uznaniem młodych ludzi cieszył się styl własny (24,8% wskazań). Prawie tak samo wysoko badani cenili wartość miłości (24%). Wartość autorytetu uzyskała 7,7% wskazań, wartość życia twórczego – 5,8%. Wśród studentów rozpoczynających studia na piątym miejscu wśród wartości znalazło się życie aktywne zamiast życia twórczego. Dla studentów kończących studia ważniejszy od wartości miłości był styl własny. 12,47% preferowało styl życia w postaci wszechstronnego doskonalenia siebie. 11,06% respondentów wybrało wartość rozsądku i dochodzenia do mądrości życia. 8,22% wolało wartość radości albo pełni życia. 63,40% całej badanej populacji widziało proces studiowania przez pryzmat autoteliczny, tzn. jako własny wszechstronny rozwój. W taki sposób na studiowanie patrzyło 76,4% studentów kończących naukę i 50,4% studentów zaczynających studia. Jedynie dla 5,8% studentów studia wiązały się z prestiżem; tylko taki odsetek osób odczuwał satysfakcję z bycia studentem. Prawie wszyscy badani rozpoczynający naukę na studiach do niedopuszczalnych zachowań zaliczyli: przywłaszczenie książki albo płyty kolegi, przywłaszczenie książki z biblioteki oraz podanie nieprawdziwych danych przy staraniu się o stypendium (tak samo oceniali podobne zachowania studenci kończący naukę na uczelni wyższej). Około 30% studentów uznało za dopuszczalne ściąganie na egzaminie; około 20% badanych określiło taką sytuację jako niedopuszczalną. Dla blisko 60% respondentów niedopuszczalne było posłużenie się sfałszowanym zwolnieniem lekarskim i wyłudzenie zaliczenia. Ponad 40% studentów stwierdziło, że ściągnie na egzaminie jest dopuszczalne w zależności od okoliczności. Dla 37% ogółu badanych autorytet wiązał się ze wzorem godnym naśladowania. Według 29,8% respondentów autorytet daje przede wszystkim inspirację twórczą. 13,6% studentów oceniło, że autorytet to jedynie wytwór fantazji albo obiekt wiary. Wartość wolności pojmuje negatywnie 23,6% ogółu badanej populacji. Odsetek studentów rozpoczynających i kończących studia różnił się o 2,4 punkty procentowe. Dla 59,6% badanych wolność wiązała się z pozytywnymi odczuciami. W opinii blisko 3% młodych ludzi wolność w ogóle nie istnieje. Na podstawie wyników badania stwierdzono, że 30% studentów pierwszego roku reprezentuje jedynie dostateczny poziom rozumienia pojęcia odpowiedzialności moralnej. Dość wysoki poziom charakteryzował tylko niecałe 20% badanej populacji rozpoczynającej edukację na uczelni wyższej. W przypadku studentów kończących naukę zaobserwowano wyraźny wzrost świadomości w pojmowaniu odpowiedzialności moralnej – dość dobrze pojęcie to było zrozumiane przez ponad 50% tej grupy badanych. Żadna osoba z piątego roku studiów nie wykazała się brakiem rozumienia odpowiedzialności moralnej. Dla 57,4% badanej populacji mądrość wiązała się z umiejętnością racjonalnego postępowania. Pogląd taki reprezentowało 54,8% studentów pierwszego roku i 60,8% studentów piątego roku. Według 16,2% wszystkich badanych mądrość wiązała się z bogactwem osiągniętej wiedzy. 6,2% młodych ludzi kategorię mądrości rozpatrywało przez pryzmat historyczny. 10% studentów rozpoczynających studia i 14% kończących twierdziło, że mądrość wiąże się z umiejętnością uczenia się i samorealizacji. |