Celem badania było znalezienie nowych rozwiązań i czynników mogących przyczynić się do poprawy jakości wyników kształcenia zawodowego, lepszego dostosowania efektów kształcenia zawodowego do wymagań pracodawców oraz zwiększenia przydatności oceny osiągnięć szkolnych na rynku pracy. Badanie przeprowadzono wśród pracodawców traktowanych jako sędziów kompetentnych; zastosowano kwestionariusz ankiety składającej się z pytań zamkniętych. Badaniem objęto 27 przedsiębiorstw branży mechanicznej (i tych, które miały w swojej strukturze zakład obróbki mechanicznej) z województw: dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, małopolskiego, mazowieckiego, opolskiego, podkarpackiego, śląskiego, świętokrzyskiego, zachodniopomorskiego; (w branży tej zawody: operator obrabiarek skrawających i technik mechanik); kryterium doboru: były sektor własności, profil działalności, liczba zatrudnionych. Ankietę skierowano do osób zajmujących stanowiska: kierownik produkcji, kierownik wydziału mechanicznego (lub równorzędne), kierownik kadr i szkoleń (lub równorzędne). Wśród przebadanych przedsiębiorstw najwięcej było przedsiębiorstw produkcyjnych (63%), zatrudniających powyżej 50 osób (85,2%), o mieszanej formie własności spółek akcyjnych z udziałem skarbu państwa. Zbadano opinię pracodawców na temat hierarchizacji zoperacjonalizowanych, uszczegółowionych celów kształcenia zapisanych w formie umiejętności, które powinien posiadać pracownik o kwalifikacjach na poziomie pracownika (robotnika) wykwalifikowanego oraz pracownik o kwalifikacjach na poziomie średnim (technik). Potwierdzono hipotezy: umiejętności podstawowe stanowią zdecydowaną większość ogółu wyszczególnionych (dla pracownika wykwalifikowanego stanowiły one 84,7%, dla pracownika średniego personelu 95,5%); do oceny wyników kształcenia zawodowego właściwe są dwa poziomy wymagań (podstawowe i pełne). Oczekiwania pracodawców były wyższe w stosunku do umiejętności podstawowych technika. Potwierdzono hipotezę, że na ocenę szkolnego przygotowania zawodowego do wykonywania obowiązków zawodowych najlepiej przekłada się trzystopniowa skala stopni szkolnych stosowana na egzaminach zawodowych (opowiedziało się za nią łącznie 55,5% ankietowanych); nie uzyskano potwierdzenia hipotezy, że właściwe są zaproponowane formy stopni szkolnych (badani wyżej ocenili skalę z ocenami w formie słownej). Potwierdzono hipotezę, że ustalenie wysokich kryteriów oceny poprawności każdego sprawdzanego zadania może podnieść jakość kształcenia zawodowego (92,6% badanych). Potwierdzono hipotezę, że wysokie oceny z egzaminu zawodowego i z poszczególnych przedmiotów na świadectwie lub dyplomie ukończenia szkoły dodatnio wpływają na zatrudnienie absolwenta (3,7% stwierdziło, że ocena ta nie jest brana pod uwagę). Sformułowano następujące wnioski: wymagania stawiane uczniom szkół zawodowych powinny być zbliżone do wymagań stanowisk pracy; w kształceniu zawodowym należy ustalać dwa poziomy wymagań programowych i egzaminacyjnych (podstawowy i pełny; podstawowe powinny obejmować około 85% umiejętności dla robotnika wykwalifikowanego i około 95% dla technika); należy skrócić skalę stopni szkolnych w kształceniu zawodowym do trzystopniowej, oceny wystawiać w formie: bardzo dobra – 5, dostateczna – 3, niedostateczna – 1; powinno się stosować tę skalę w wewnętrznym i zewnętrznym systemie oceniania; ustalanie wysokich wymagań w stosunku do wytworów pracy ucznia ma pozytywny wpływ na jakość kształcenia zawodowego, zawężenie kryteriów i norm oceny poprawności wykonania zadania oraz skrócenie skali może wpłynąć na poprawę jakości kształcenia zawodowego; kształcenie praktyczne w przedsiębiorstwie ma pozytywny wpływ na ocenę z egzaminu zawodowego; należy przywiązywać dużą wagę do ocen z egzaminu zawodowego, ponieważ wpływają one w dużym stopniu na decyzję pracodawcy o zatrudnieniu absolwenta.