BIBE
polski   english
Strona główna Instytut badań edukacyjnych
BIBE
Evidence Informed Policy
Zobacz również
Nasze strony
O pracowni

Zespół Pracowni BIBE zajmuje się przede wszystkim monitorowaniem i opracowaniem badań za lata 1989-2015 prowadzonych w zakresie szeroko pojętej edukacji.   >> więcej


napisz do nas
bibe@ibe.edu.pl
 
  poprzednie
następne  
 
Obserwuj
Tytuł badania: Płeć a trajektorie biografii zawodowych
Instytucja:
Data: [1994]
Badacz: Magdalena Piorunek
Abstrakt:

Celem badania było poznanie roli czynnika płci w ewaluacji rzeczywistości zawodowej na etapie średniego i późnego dzieciństwa. Badaniem objęto około 440 dzieci: sześciolatków z klasy zerowej i 10-latków z trzecich klas szkół podstawowych, dobranych losowo ze środowisk dużego i małego miasta oraz terenów wiejskich. Dzieci wykonywały wkomponowane w treści programowe z wybranego przedmiotu prace plastyczne Kim chciałbym być, kiedy dorosnę; ponadto przeprowadzano z nimi wywiady indywidualne, zbierano dokumentację szkolną. Wybory około 85% dziewcząt i 70% chłopców koncentrowały się wokół grupy około 10 profesji najbardziej silnie i jednoznacznie symbolizujących atrybuty tradycyjnie pojętej kobiecości i męskości. Wstępne projekty dziewcząt skupiały się na wąskiej grupie zawodów związanych z nastawieniem na ludzi, związanych ze służbą lub opieką nad ludźmi, a także nad roślinami i zwierzętami (lekarki, pielęgniarki, nauczycielki, ogrodniczki, weterynarze), z działalnością usługową o specyfice skierowanej na kobietę, wygląd zewnętrzny jako jej atrybut (krawcowa, fryzjerka), z ekspozycją i prezentacją na estradzie i ekranie (piosenkarka, modelka, spikerka, sportowiec); jedynie często wybierany zawód ekspedientki nie odnosił się wprost do atrybutów kobiecości, wypływał ze wzorców społecznych; najwięcej dziewcząt sześcioletnich i 10-letnich chciało być nauczycielkami (20,3% i 28,6%), następnie sześciolatki wskazywały zawód lekarza i pielęgniarki (18,1%), ekspedientki (14,9%), 10-latki piosenkarki i tancerki (11,8%), lekarza i pielęgniarki (8,6%). Chłopcy koncentrowali się na typach działalności związanych z atrybutami męskości takich jak siła fizyczna, dominacja, niezależność (policjant, pilot, strażak, sportowiec – głównie sporty siłowe i sztuki walki), z nastawieniem na rzeczy (mechanik, kierowca, rolnik); najwięcej sześciolatków i 10-latków chciało być policjantami (28,2% i 16,6%), następnie sześciolatki wskazywały strażaka (14,9%), lotnika (6,3%), 10-latki kierowcę (12%), mechanika (10,6%). U pozostałych badanych wybory były bardzo zróżnicowane; dziewczęta wskazywały około 20 zawodów, chłopcy dwa razy więcej; stygmat kobiecości i męskości zaznaczał się nieco słabiej; 10-latki nie przywoływały znacząco więcej zawodów niż sześciolatki. Analiza pól zawodowych zdradzała słabą obecność stechnicyzowanego świata współczesnego i profesji będących jego odbiciem. Wybory nie były zróżnicowane środowiskowo, zauważono nieznacznie większą różnorodność wyborów chłopców wielkomiejskich oraz dziewcząt wiejskich. Dziewczęta sześcioletnie wiejskie były bardziej pozytywnie nastawione do zawodu nauczycielki, miejskie do profesji estradowych oraz związanych z kontaktem ze zwierzętami. 10-letni chłopcy z małego miasta częściej chcieli być policjantami, z dużego – pilotami, ze wsi – rolnikami. W badaniu jakościowym, dotyczącym dynamiki deskryptywnego obrazu świata zawodowego oraz orientacji biograficznych dzieci, tj. ich wczesnodziecięcych preferencji zawodowych, przeprowadzonym różnymi technikami na kilkudziesięcioosobowej próbie sześcio- i 10-latków, wykazano, że chłopcy sześcioletni w odróżnieniu od dziewcząt zdecydowanie nie chcieli pracować w sklepach ze względu na monotonię zajęć; dziewczęta sześcioletnie w 90% miały negatywny stosunek do pracy mechanika, w 80% do inżyniera w fabryce, pojawiała się u nich zasada płciowej typizacji zawodów. Chłopcy, odrzucając określone typy działalności zawodowej, nie posługiwali się argumentacją odnoszącą się do płci przedstawicieli danej profesji, a raczej zmierzającą do wykazywania określonych niedogodności związanych z danym typem pracy (konkretnych, fizykalnych, dostępnych percepcji dziecka); ograniczenia płci nie były przez nich tak silnie odczuwane jak przez dziewczęta. U 1/3 10-latków i nieco większego odsetka sześciolatków próby samookreślenia zawodowego były związane z profesją wykonywaną przez osoby z najbliższej rodziny dziecka; niemal w 100% identyfikacja zawodowa dotyczyła powielania przez dziewczęta wzorów zawodowych kobiet (matek, sióstr), przez chłopców mężczyzn (ojców, wujków). Jedyny wyjątek stanowił chłopiec z rozbitej rodziny, który mając kontakt tylko z matką, przejął elementy jej profesji (księgowa), modyfikując je do standardów własnej płci (dyrektor w spółce). Około połowy zawodów było rozpoznawanych przez wszystkie dzieci sześcioletnie, najsłabiej rozpoznawały zawody: architekta – 8,3% poprawnych odpowiedzi, naukowca – 27,8%, inżyniera – 30,6%, informatyka oraz prawnika – po 36,1%; 2/3 sześciolatków nie rozpoznało 25-35% zawodów, 1/5 dziewcząt (cztery razy więcej niż chłopców) nie rozpoznała więcej niż 33%; około 90% wymieniło przynajmniej jedną istotną czynność; ponadprzeciętny stan wiedzy o czynnościach zawodowych i zakresie pracy częściej wykazywali chłopcy; w wiedzy o warsztacie pracy odnotowano różnice między dziewczętami a chłopcami. Wśród 10-latków 50% rozpoznało zawody architekta, 61-69% zawody informatyka, inżyniera, naukowca; pozostałe zawody rozpoznało 89-100% dzieci; chłopcy znali szerszą grupę zawodów; w 50-97% dzieci potrafiły nazwać co najmniej jedno zasadnicze miejsce pracy reprezentanta danego zawodu; wszystkie podawały czynności istotne dla danej profesji; po 1/3 podała jedną oraz 2-3 istotne cechy warsztatu pracy, istniały różnice w wiedzy chłopców i dziewcząt. Stwierdzono, że z wiekiem poszerza się znajomość środowisk pracy i typowych dla nich zawodów, dzieci zaczynają dostrzegać przedstawicieli świata pracy w złożonym kontekście zależności instytucjonalnych, inaczej postrzegane są: zakres czynności zawodowych, składowe warsztatu pracy, tryb i sposób pozyskiwania uprawnień zawodowych, wymagań, zmienia się stosunek dzieci do podejmowania pracy zawodowej przez dorosłych, wzrasta zakres informacji o świecie zawodowym, inny jest stopień uogólniania informacji.

Deskryptory TESE: płeć, płeć męska, płeć żeńska, równość płci, wybór kierunku kształcenia zawodowego
TESE descriptors: gender, male, female, gender equality, choice of training
Publikacje:
  • Piorunek, M. (1995). Płeć a trajektorie biografii zawodowych. Studia Edukacyjne, 1, 133-148.
 
Tagi
Ostatnie wyszukiwania
Wyszukane słowo Liczba odpowiedzi
 
Strona internetowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Baza Informacji o Badaniach Edukacyjnych została stworzona w ramach projektu "BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA ZAPLECZA BADAWCZEGO"