Celem badania była ocena skuteczności Programu Domowych Detektywów (szkolny program wczesnej profilaktyki alkoholowej dla uczniów między 10. a 11. rokiem życia i ich rodziców, będący adaptacją amerykańskiego Slick Tracy Home Team, opracowanego na Uniwersytecie Minnesota w ramach Projektu Northland). Sformułowano pytania badawcze odnoszące się do efektów mierzonych bezpośrednio po zakończeniu programu: czy realizacja programu wpływa na częstość picia alkoholu przez uczniów; czy realizacja programu wpływa na zmienne pośredniczące (intencja picia, umiejętność odmawiania w sytuacjach społecznych, normy rówieśnicze, rozmowy z rodzicami, wiedza o skutkach picia alkoholu); czy realizacja programu wpływa na inne obszary, które mogą być powiązane z programem wczesnej profilaktyki alkoholowej (np. częstość palenia papierosów). Zastosowano schemat quasi-eksperymentalny. Szkoły podstawowe z dzielnicy Warszawa-Mokotów, które zgłosiły gotowość do uczestnictwa w programie, przydzielono losowo do grupy eksperymentalnej lub kontrolnej (po pięć szkół; w każdej dwie równoległe klasy piąte). Badaniem objęto 440 uczniów klas piątych (87% wszystkich uczniów, którzy uczestniczyli w programie), w tym 203 w grupie eksperymentalnej (szkoły, w których realizowano program; 10 klas; 54% chłopców) i 179 w kontrolnej (10 klas; 48% chłopców). Dane od uczniów zbierano za pomocą anonimowej ankiety audytoryjnej bezpośrednio przed rozpoczęciem i po zakończeniu programu profilaktycznego; ankietę do oceny skuteczności PDD opracowano głównie na podstawie kwestionariusza stosowanego w badaniach ewaluacyjnych nad Projektem Northland, częściowo sprawdzono ją w badaniach pilotażowych; ankieta w preteście zawierała pytania dotyczące charakterystyki badanej grupy (częstość picia alkoholu i palenia papierosów przez rodziców, charakterystyka rodziny; oceny z matematyki, języka polskiego i sprawowania, uzyskane na koniec czwartej klasy). Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupami w zakresie takich zmiennych, jak płeć, wiek, struktura rodziny, osiągnięcia szkolne (w grupie eksperymentalnej średnia ocen z języka polskiego i matematyki wynosiła 3,94, w kontrolnej – 4,01). Na podstawie danych z pretestu nie zaobserwowano znaczących różnic między grupami w częstości picia alkoholu. Potwierdzono jedną różnicę – w domach uczniów z grupy eksperymentalnej częściej spożywano alkohol. 64% uczniów biorących udział w badaniu przynajmniej raz w życiu wypiło jakiś napój alkoholowy, a 1/5 wypaliła papierosa. Stwierdzono, że udział w programie wpłynął na ograniczenie częstości picia alkoholu przez uczniów. W obu grupach wskutek efektu czasu częstość picia alkoholu wzrosła, ale w grupie eksperymentalnej wzrost częstości był wyraźnie mniejszy niż w porównawczej (odpowiednio 36% i 43%), większy był też spadek częstości (odpowiednio 28% i 21%). Program miał znaczący korzystny wpływ na trzy zmienne: intencję picia alkoholu (w obu grupach wzrosła, w grupie eksperymentalnej wzrost był mniejszy), prowadzenie przez rodziców rozmów z dziećmi na tematy związane z piciem alkoholu (większy przyrost w grupie eksperymentalnej), wiedzę uczniów na temat skutków picia alkoholu przez młodzież (wyraźne zwiększenie w grupie eksperymentalnej, w porównawczej na niezmienionym poziomie). Nie wykazano znaczącego wpływu programu na przekonania uczniów na temat własnych umiejętności odmawiania picia alkoholu w sytuacjach społecznych oraz spostrzeganie rozpowszechnienia picia alkoholu, upijania się i palenia wśród rówieśników, chociaż kierunek zmian wskazywał na występowanie korzystnej tendencji w grupie eksperymentalnej. Zauważono, że program pozytywnie wpłynął na ograniczenie częstości palenia przez uczniów (wzrost częstości palenia niższy niż w grupie porównawczej). Nie stwierdzono wpływu na zmienne dotyczące wiedzy na temat działania alkoholu na organizm człowieka, wiedzy na temat dolnej granicy wieku uprawniającej do zakupu napojów alkoholowych, relacji z rodzicami oraz spostrzeganych postaw rodziców wobec picia alkoholu przez nastolatków. Wyniki wskazujące na dużą bezpośrednią skuteczność PDD pozwalają na przekazanie programu do szerokiego stosowania w polskich szkołach; podtrzymywanie pozytywnych efektów wymaga kontynuowania działań profilaktycznych w dalszych latach nauki w szkole; pozytywne wyniki adaptacji programu przemawiają za kontynuowaniem dalszych części Projektu Northland. Wysunięto postulat starannego monitorowania rutynowej realizacji programu, zwłaszcza w małych miastach i na obszarach wiejskich.