Celem badania było poznanie poglądów młodzieży szkół zawodowych. Badanie przeprowadzono w 30 miejscowościach kraju – w 43 technikach i liceach oraz w 28 zasadniczych szkołach zawodowych; objęto nim 5145 uczniów (2773 chłopców, 2371 dziewcząt; wiek 15-20 lat), z 227 klas, w tym 2894 ze 127 klas szkół średnich i 2251 ze 100 klas szkół zasadniczych zawodowych; 2154 osób pochodziło ze środowiska wiejskiego, 2991 mieszkało w mieście. Badanym zadano pytania: czego się najbardziej obawiam w nadchodzącym 1993 r. i dlaczego; z czego jestem najbardziej zadowolony w mijającym 1992 r.; co uważam za dobre w swojej szkole, klasie, a co chciałbym zmienić i w jaki sposób; czy w moim otoczeniu jest demokracja i tolerancja; na czym to polega, w czym się to przejawia. Badanie przeprowadzili nauczyciele osobiście lub przy udziale poinstruowanych kolegów w szkołach innych niż macierzyste; badanie było anonimowe, uczniowie podawali wiek, płeć, klasę i miejsce zamieszkania (wieś – miasto). Najczęstsze obawy były związane z kryzysem gospodarczym i społeczno-politycznym (23%), nauką w szkole (17%), znalezieniem pracy po ukończeniu szkoły (17%), następnie utratą pracy i zasiłku przez rodziców, wzrostem kosztów nauki (po około 9%), groźbą wojny (około 4%), zamieszkami i strajkami oraz klęskami ekologicznymi (po około 3%), upadkiem oświaty, kultury i służby zdrowia oraz obowiązkową służbą wojskową (po około 2%), chorobami zakaźnymi – AIDS (około 1%). Wiele wypowiedzi ujmowało obawy nie tylko w kategoriach osobistych, lecz także w skali kraju, narodu; często krytykowano rząd, sejm, prezydenta; wielu uczniów twierdziło, że nie jest przestrzegana zasada podmiotowości jednostki i społeczeństwa; widoczna była wysoka świadomość badanych dotycząca tego, co dzieje się w Polsce, oraz wpływu środków masowej informacji. Uczniowie klas pierwszych wyrażali obawy o przejście do następnej klasy, uczniowie kończący szkoły średnie – o maturę i studia wyższe, uczniowie zasadniczych szkół zawodowych obawiali się bezrobocia. 10% nie odpowiedziało na to pytanie. Przyczyną zadowolenia dla 45% badanych były: wybór nauki, nauka w wybranej szkole, wyniki w pierwszym półroczu, dla 12% udane wakacje, dla ponad 10% nawiązane kontakty i przyjaźnie (najczęściej uczniowie klas pierwszych), dla prawie 7% dobre stosunki z rodziną, dobra w niej atmosfera; wskazywano także inne pozytywne zjawiska (osiągnięcia sportowe, akcja Jerzego Owsiaka, zdobycie prawa jazdy, zjawiska gospodarcze); nieco ponad 7% wskazało brak zjawisk pozytywnych lub nie odpowiedziało na pytanie. 37% wyraziło ocenę pozytywną szkoły, klasy, nauczycieli, poziomu nauczania; 16% oceniło pozytywnie stosunki w klasie; 4% zajęcia pozalekcyjne. 7% nie chciało zmian, 25% chciało zmian w szkole (głównie uczniowie ZSZ – prawie 30%); potrzebę zmian kadry pedagogicznej wskazało około 5%, programów nauczania 8% (zastąpienie przestarzałych programów nowymi, uwzględnienie nowych dziedzin, uczenie samodzielnego myślenia, dorosłości), poprawę organizacji zajęć szkolnych 3% (przeniesienie zajęć z religii do punktów katechetycznych, wprowadzenie wychowania seksualnego), poprawę bazy dydaktycznej i higienicznej 4%; 7% nie odpowiedziało na to pytanie. Stwierdzono, że w całości wypowiedzi na pierwszym miejscu jawiła się potrzeba dalszej demokratyzacji szkoły. W przypadku ponad 41% wypowiedzi stwierdzono, że w otoczeniu uczniowie stykają się z demokracją i tolerancją; w 10% stwierdzono, że nie spotyka się z nimi zawsze; w ponad 23% stwierdzono, że w otoczeniu nie ma demokracji i tolerancji (25% w szkołach średnich, prawie 22% w ZSZ); zjawiska te wiązano z najbliższym otoczeniem, a w niewielkim stopniu z życiem publicznym kraju. Znaczna część nawiązywała do tego, co widziała i słyszała w telewizji. Wypowiedzi krytyczne najczęściej odnosiły się do kleru, ustawy antyaborcyjnej, podziału na biednych i bogatych, rządu, parlamentu, prezydenta. Badani w większości cenili demokrację, opowiadali się za przemianami demokratycznymi w kraju i otoczeniu, podkreślali znaczenie demokratyzacji życia w szkole. Od odpowiedzi na to pytanie uchyliło się 25% badanych, w tym 35% z ZSZ i 17% ze szkół średnich, znaczna liczba z tej grupy przyznawała się do niewiedzy na ten temat. Stwierdzono wysoką korelację poglądów badanej młodzieży z ogólniejszymi symptomami świadomości społecznej w danych zakresach. Uznano, że dość duży odsetek wypowiadających się zdawkowo lub deklaratywnie świadczył o niezdobyciu wiedzy i umiejętności odnoszenia się do podanych kwestii życiowych. Nie odnotowano znaczących różnic między uczniami obu płci, z różnych typów szkół i środowisk. Stwierdzono, że decydującą rolę w kształtowaniu poglądów społecznych młodzieży może odgrywać nie szkoła, ale telewizja.