Abstrakt: |
Przedmiotem badania była aktywność innowacyjna nauczycieli szkół podstawowych z województw: krakowskiego, tarnowskiego i nowosądeckiego, głównie z klas I-III. Badaniem objęto 170 osób, które były jednocześnie studentami kierunku wychowanie przedszkolne i nauczanie początkowe na studiach zaocznych Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Posłużono się metodą ankiety, wywiadów oraz obserwacji pracy nauczycielskiej podczas lekcji. Ankieta i wywiad dotyczyły: działań innowacyjnych podejmowanych przez nauczycieli, przedmiotu tych działań, ich charakterystyki i opisu oraz opinii nauczycieli na temat nowatorstwa pedagogicznego. Zaobserwowane działania innowacyjne podzielono na następujące grupy: nastawione na rozwój ekspresji twórczej ucznia, najliczniejsza grupa, nauczyciele wykorzystują w tym celu najrozmaitsze techniki ekspresji plastycznej; rozbudzanie ekspresji muzycznej, wokalnej, teatralnej, werbalnej, pisarskiej (88 osób); warsztaty muzyczne i plastyczne, prowadzone w czasie wolnym od pracy w szkole (11 osób), zajęcia terapeutyczne (sześć osób); racjonalna selekcja treści nauczania i wprowadzanie nowych, przede wszystkim związanych z promocją zdrowia (43 deklaracje) oraz ekologią (17); nauczanie zintegrowane (94 nauczycieli); dowolny czas rozpoczynania lekcji, kiedy uczniowie wyraźnie interesują się tematem (22 osoby); prowadzenie lekcji w innym systemie niż czterdziestopięciominutowy (66 nauczycieli); odstąpienie od siedzenia uczniów w ławkach (94 nauczycieli); ćwiczenia logopedyczne i oddechowe (14 osób); zajęcia relaksacyjno-medytacyjne z elementami masażu ciała (pięciu nauczycieli); wprowadzanie elementów zabawy do lekcji (151 wskazań); niezadawanie pracy domowej, w zamian za to: najefektywniejsze wykorzystanie czasu na lekcji (111); ulepszanie środków dydaktycznych (78 nauczycieli); burza mózgów podczas lekcji (58 nauczycieli); wprowadzanie różnych form wypowiedzi, np. dyskusja, bajeczki; realizacja własnych filmów, w miarę dostępności oprogramowania; ocena opisowa i samoocena (86); tradycyjne sprawdziany zastępuje się rebusami, łamigłówkami, krzyżówkami (16 nauczycieli); elementy humoru w treściach nauczania, np. gramatyka na wesoło; wyrównywanie braków z ortografii i praca nad poprawną pisownią przez cały tydzień nauki (jedna osoba pracowała tak drugi rok); autotrening – ćwiczenie wybranych cech, np. pisanie opowiadań, układanie wierszy, poprawna wymowa, ćwiczenie pamięci (czterech nauczycieli); dbałość o partnerskie stosunki z uczniami i dobrą atmosferę w klasie (31 osób). Trudności napotykane przez nauczycieli miały charakter: merytoryczny: niezorientowanie w istocie nowatorstwa i innowacji pedagogicznych; motywacyjny: brak wsparcia ze strony dyrekcji szkół; organizacyjny; subiektywny: poczucie osamotnienia, brak dopingu, brak orientacji w powodzeniu działań. |