Abstrakt: |
Przedmiotem badania był związek między aktywnością językową a niewerbalnym komunikowaniem się dzieci. Badaniem objęto 60 czterolatków i sześciolatków (po 30 w każdej grupie wiekowej). Dzieci uczęszczały do przedszkola od trzeciego roku życia. Badani pochodzili z Krakowa. Wybrano ich losowo z 12 grup przedszkolnych (z każdej po pięć osób). Przeanalizowano rozmowy dzieci w dwóch sytuacjach: swobodna zabawa konstrukcyjna i rozmowa telefoniczna. Badanie wykazało, że komunikowanie niewerbalne dzieci w wieku przedszkolnym pełni funkcję komunikatywną. Gesty są samodzielne znaczeniowo, zastępują słowa, a także dookreślają wypowiedzi słowne (w tej funkcji dominują). Komunikacja niewerbalna pojawiała się albo równolegle z werbalną, albo powtarzała informację słowną. Autonomiczne wypowiedzi niewerbalne pojawiały się najczęściej w reakcji na pytanie lub stwierdzenie rozmówcy, np. skinienie głową w odpowiedzi na pytanie, czy dziecko chce się bawić. Gesty dookreślające pojawiały się podczas wypowiedzi słownych. Tylko w przypadku gestów dookreślających stwierdzono związek pomiędzy częstością takich komunikatów a wiekiem dzieci. Pod koniec wieku przedszkolnego zasadniczo nie zmienia się liczba autonomicznych gestów. Na podstawie analizy wyników okazało się, że dzieci czteroletnie zastosowały 14% gestów autonomicznych, sześcioletnie zaś – 19%. 86% czterolatków i 81% sześciolatków zastosowało komunikaty dookreślające. Okazało się także, że częstość występowania gestów dookreślających zmienia się w zależności od sytuacji rozmowy. Dużo częściej dzieci stosują ten typ komunikacji podczas zabawy niż rozmowy telefonicznej. Liczba komunikatów niewerbalnych wrasta wraz z rozwojem mowy dziecka i jego wiekiem. Rozwój mowy wpływa na większą złożoność komunikatów niewerbalnych. Na podstawie wyników badania zaproponowano następujące formy pracy z dzieckiem, mające na celu wspomaganie przedszkolaków w rozumieniu znaczenia sygnałów niewerbalnych: organizowanie zabaw opartych na ekspresji ruchowej, odpowiadanie na dziecięce gesty o charakterze komunikatywnym, zwracanie uwagi dzieci na tożsamość znaczeniową wyglądu postaci i komunikatów, zapoznawanie z różnymi sposobami wyrażania przeżyć, uczuć, wiadomości. |