Abstrakt: |
Przedmiotem badania były społeczne funkcje szkoły, jej autonomia i demokratyzacja, także treści kształcenia i powinności nauczyciela. Badaniem objęto 103 nauczycieli (81 kobiet i 22 mężczyzn). Wśród nich było najwięcej osób ze stażem od 11 do 20 lat. 57,3% badanych to osoby pochodzenia robotniczego, 28,2% inteligenckiego. 78,7% z nich miało wykształcenie wyższe. Badani nauczyciele byli świadomi słabości ówczesnego systemu edukacji i widzieli konieczność jego zreformowania. Przeszkód w reformowaniu respondenci upatrywali w braku kompetencji reformatorów i dostosowywaniu reform do określonych programów politycznych. Nauczyciele duże zagrożenie widzą w pauperyzacji zawodu. Ich obawy osłabiają zainteresowanie reformą oświaty. Respondenci nie potrafili ocenić korzyści albo negatywnych skutków strukturalnej reformy szkolnictwa, tj. wprowadzenia trzyletniego gimnazjum, trzyletniej szkoły średniej i sześcioletniej podstawowej. Duża szansę dla siebie i uczniów widzą w nadaniu większej autonomii i demokratyzacji placówek. Jednak analiza wypowiedzi nauczycielskich ujawniła, że także w tym zakresie nie brak wątpliwości, np. co do form demokratyzowania szkół. W opinii 90,3% ankietowanych zmiany w rzeczywistości szkolnej powinny być dziełem nauczycieli, uczniów i rodziców, a nie pracowników administracji. Większość badanych wyraziła aprobatę co do funkcjonowania samorządów szkolnych. 32% badanych nie wierzyło w prawdziwość szkolnej autonomii, a blisko połowa nie potrafiła określić stanowiska wobec tego problemu. Według 87% respondentów kondycja psychiczna nauczycieli nie była dobra. Mimo to – jak wykazało badanie – nauczyciele mieli wysoką samoocenę i znali swoją wartość, co więcej, wypełniali swoje obowiązki z przyjemnością. 72,8% badanych wyraziło negatywną opinię na temat zbiurokratyzowania nowatorstwa pedagogicznego. Badani dostrzegli różnice w poziomie szkół na wsi i w mieście. Jednocześnie wyrazili potrzebę, by dyrektor odgrywał rolę profesjonalisty, menedżera i przełożonego (blisko 100% badanych). Badanie wykazało, że mimo zmian społecznych i przemian gospodarczo-kulturalnych funkcjonowanie szkoły pozostaje bez zmian, a nauczyciele są mało świadomi sensu i zakresu zmian w polskiej oświacie. |