Abstrakt: |
Przedmiotem badania była skuteczność dozoru kuratora nad nieletnim, a także zależność powodzenia od sposobu wykonywania opieki nad podopiecznym przez kuratora sądowego. Założono, że na skuteczność działalności kuratora wpływają takie czynniki jak: status społeczno-ekonomiczny nieletniego, negatywne zjawiska w rodzinie (np. alkoholizm), wykolejenie przestępcze nieletnich (ucieczki, przynależność do grup przestępczych). Do czynników związanych z organizacją i wykonywaniem nadzoru zaliczono: częstotliwość kontaktów kuratora z nieletnim, częstotliwość kontaktów z rodziną, planowanie i organizację nadzoru, współpracę ze szkołą, analizowanie akt sądowych. Przyjęto następujące hipotezy badawcze: 1) Stosunek do wykonywanego zawodu nie zmienia się w zależności od stażu pracy; 2) Wybór metody oddziaływań nie zależy od stażu pracy; 3) Metody stosowane w pracy z nieletnim nie zależą od wykształcenia; 4) Efektywność pracy kuratora sądowego jest znacznie mniejsza, niż to wynika z danych statystycznych i akt sądowych. W badaniu wzięli udział nieletni objęci opieką kuratora z Sądu dla Nieletnich w Krakowie dla dzielnicy Śródmieście. Badani, przed rozpoczęciem badania, byli objęci opieką kuratora od co najmniej dwóch lat, mieszkali i uczyli się w krakowskiej dzielnicy Kazimierz. Grupę kontrolną – uczniów klas V–VIII – wyłoniono na podstawie arkusza diagnostycznego J.H. Scotta (wersja Dziecko w szkole). W grupie badawczej było 70% dziewcząt w wieku 13 lat, które otrzymały kuratora przed ukończeniem 12. roku życia, i 30% chłopców w wieku 13–14 lat, którzy zostali objęci nadzorem kuratorskim przed ukończeniem 10. roku życia. Badaniem objęto również 30 kuratorów z Sądu dla Nieletnich w Krakowie: 10 kobiet i 20 mężczyzn. 40% z nich posiadało wyższe wykształcenie pełne albo niepełne, 15% zawodowe, 45% średnie. Blisko 50% badanych z tej grupy to nauczyciele albo studenci kończący studia pedagogiczne. Obalono hipotezę związaną ze stosunkiem kuratora do zawodu w zależności od stażu pracy. Na podstawie wyników badania za pomocą kwestionariusza wywiadu okazało się, że istnieje związek między stażem pracy a zmianą stosunku do jej wykonywania. 13 osób zadeklarowało, że ich stosunek do zawodu kuratora się nie zmienił, ale już 17 stwierdziło, że ich stosunek zmienił się na gorsze. Żadna osoba nie uznała, że jej stosunek do zawodu zmienił się na lepsze. 33% kuratorów zmieniło swój stosunek do pracy między drugim a trzecim rokiem wykonywania zawodu. Pogorszenie stosunku wynikało głównie z negatywnych relacji z kuratorem zawodowym i sędzią sądu rodzinnego. Nie potwierdzono także drugiej hipotezy, okazało się bowiem, że staż pracy warunkuje wybór metody oddziaływania. Kuratorzy z najkrótszym stażem pracy wybierali metodę caseworku – najskuteczniejszą, ale wymagającą jednocześnie największego zaangażowania. Kuratorzy z coraz większym stażem pracy często rezygnowali z podejmowania nadzoru w ustalonym terminie, rzadko analizowali akta podopiecznego; 30% kuratorów w ogóle nie planowało swojej pracy z nieletnim. Nie udało się ani obalić, ani potwierdzić hipotezy dotyczącej związku wykształcenia z metodami pracy z nieletnim. Na podstawie zebranego materiału stwierdzono, że realna skuteczność kuratorów sądowych jest znacznie mniejsza niż wskazują na to akta sądowe. Według akt skuteczność powinna dotyczyć około 83% przypadków. W rzeczywistości tylko około 30% nadzorów rokowało szansę powodzenia. |