Przedmiotem badania był system wartości młodego pokolenia nauczycieli. Sformułowano następujący problem badawczy: Jak dalece w systemie wartości, sposobach myślenia, w dążeniach, w stylu życia i pracy młodych nauczycieli widoczne są pewne charakterystyczne, odmienne a zarazem wspólne cechy (wartości, cele, przekonania, postawy), które świadczyć by mogły o tworzeniu się nowej formacji nauczycieli i nowego modelu edukacji w Polsce. Czy młodzi nauczyciele mają szansę na stanie się rzeczywistym podmiotem transformacji systemowej naszego kraju i jak im w tym pomóc. Na podstawie wypowiedzi nauczycieli wyróżniono kilka grup zmiennych: wartości i aspiracje, indywidualny styl pedagogiczny, biografia społeczna, realia pracy i życia „tu i teraz”. Badania zorganizowano w formie konkursu na pamiętniki młodego pokolenia nauczycieli. Ogłoszenia o konkursie pojawiły się w prasie, radiu, telewizji, także na konferencjach, seminariach i spotkaniach z nauczycielami. W badaniach wzięli udział nauczyciele do 35. roku życia. Nadesłali w ramach konkursu łącznie 120 prac pisanych w formie pamiętnika albo dziennika. Przeanalizowano 111 pełnych relacji spisanych przez nauczycieli w wieku od 21 do 35 lat. 71 osób mieściło się w przedziale 21–29 lat. Wśród autorów było 33 mężczyzn i 78 kobiet. 78 nauczycieli pozostawało w związku małżeńskim; 60 miało dzieci. 31 osób pochodziło z rodzin inteligenckich. Autorami relacji byli w większości mieszkańcy średnich miast (70 osób). Z dużych miast pochodziło 21 nauczycieli, a ze wsi – 20. 70 nauczycieli pracowało w szkołach podstawowych, 27 – w średnich, ośmiu – w przedszkolach, sześciu – na wyższych uczelniach. 92 nauczycieli ukończyło studia magisterskie na uniwersytetach; siedem osób miało stopień doktora nauk. W badaniu posłużono się metodą autobiograficzną. Po przeczytaniu nadesłanych wypowiedzi skonstruowano narzędzie wstępne do dalszej analizy – tzw. kartę pamiętnika. Na podstawie wyników analizy nadesłanych pamiętników stwierdzono, że następuje formowanie się młodego pokolenia wśród nauczycieli, nowej elity zawodu nauczyciela, nowego typu indywidualności nauczyciela. Oznaką nowej tendencji okazało się przywiązanie dużej wagi przez badanych do jakości osobowej nauczyciela – kim jest, jakie cechy konstytuują jego osobowość. Większość autorów pamiętników stawiała dążenie do samookreślenia na czele swojej hierarchii wartości. Do cech i wartości osobowych oraz moralnych, warunkujących osobowość nauczyciela wychowawcy, zaliczali następujące: autonomię osobowa, podmiotowość, niezależność, godność osobistą, sens, odwagę moralną, autentyczność, wiarygodność, samodzielność, odpowiedzialność, prawdomówność, wrażliwość moralną, dobroć. Nauczyciel w oczach badanych to przede wszystkim intelektualista i artysta, zdolny do krytycznej refleksji. Zadaniem nauczyciela powinno stać się przywrócenie młodym pokoleniom właściwej hierarchii wartości poprzez wpajanie kanonu wartości kultury narodowej. Nauczyciel, by zrealizować taki cel, powinien szanować ucznia, jego indywidualność, podmiotowość, uzdolnienia, zainteresowania, potrzeby i aspiracje. Stąd też styl nauczania staje się partnerski, dialogowy. Nadrzędną funkcją szkoły na początku lat dziewięćdziesiątych powinno być wychowywanie, formowanie uczniów. Dlatego też nauczyciel staje się wychowawcą, autorytetem, przewodnikiem, nie jest jedynie dydaktykiem, nauczycielem swojego przedmiotu. Według opinii badanych szkoła i nauczyciele powinni otwierać się i bazować na współpracy z rodzicami oraz władzą lokalną. Na podstawie wyników wyróżniono indywidualny styl pedagogiczny nauczania. Do jego głównych cech należą: myślenie krytyczne, refleksyjność, osobiste przeświadczenia, wizja pedagogiczna, a także zdolności specjalne, pasje, zainteresowania, zamiłowania, otwartość na innych, serdeczność, życzliwość itp.