Abstrakt: |
Badanie dotyczyło wykorzystania środków dydaktycznych na lekcji muzyki. Objęto nim 142 nauczycieli ze szkół podstawowych województwa katowickiego. Wykorzystano kwestionariusz ankiety (23 pytania zamknięte i otwarte kategoryzowane). 74% badanych miało wykształcenie wyższe lub średnie w dziedzinie wychowania muzycznego, 26% stanowili nauczyciele innych specjalności bez uprawnień do nauczania muzyki; średni staż pracy wynosił 12,5 roku; 45,9% stanowili nauczyciele młodzi, 4,3% najstarsi; 52,2% pochodziło z miast powyżej 30 tys. mieszkańców, 20,4% z miast poniżej 30 tys., 16% ze wsi, 11,3% z Katowic; w równej mierze respondenci pochodzili z placówek dużych (32 oddziały) i małych (od ośmiu do 15 oddziałów). 80,9% badanych było zdania, że wykorzystanie środków dydaktycznych na lekcjach muzyki przynosi widoczne korzyści dla całego procesu dydaktycznego. 41,5% oceniło wyposażenie szkół w środki dydaktyczne jako dobre; 40,8% jako dostateczne (wyżej oceniali badani mający stopień magistra). 68,3% stwierdziło, że wykorzystuje się najczęściej środki zgromadzone na terenie szkoły. 59,9% lekcji muzyki odbywało się w klasach-pracowniach, 23,9% w różnych salach. Ankietowani opisali 35 środków lub ich grup wykorzystywanych przez siebie na lekcjach muzyki; najczęściej wykorzystywano instrumenty perkusyjne niemelodyczne (85,9%), dzwonki chromatyczne (59,8%), magnetofon (52,1%), flet prosty sopranowy (43,7%), plansze dydaktyczne (42,2%), płytotekę (38,7%); z instrumentów najczęściej: pianino (77,5%), syntezator (34,5%), akordeon (22,5%), gitarę (16,9%); ze środków audytywnych: gramofon (54,9%), magnetofon (52,1%), radio (15,5%); 7% wymieniało odtwarzacz płyt CD (głównie nauczyciele z wykształceniem kierunkowym); ze środków audiowizualnych magnetowid (23,9%), telewizor (12,7%). Taśmotekę wykorzystywało 27,5%, biblioteczkę przedmiotową 11,9%; pozostałe środki stosowano na ogół sporadycznie. Ze wzrokowych środków dydaktycznych preferowano te, których prezentacja nie wymagała użycia tablic flanelowych lub magnetycznych (78,2%); stosowano je w poszczególnych fazach lekcji i w czasie realizacji poszczególnych form aktywności; rzadko stosowano przezrocza i foliogramy. Najpopularniejszym środkiem słuchowym były instrumenty muzyczne (98,6%), magnetofon (93,7%), gramofon (82,4%); 98,6% nauczycieli stosowało instrumenty niemelodyczne, 96,5% melodyczne, 79,6% naturalne; instrumenty konstruowane przez uczniów były mało popularne. Instrumenty muzyczne stosowano podczas różnych faz; magnetofon i gramofon przy uzupełnianiu głównego źródła wiadomości, utrwaleniu ich, podczas realizacji treści z działu słuchanie muzyki i ruch z muzyką. Ze środków wzrokowo-słuchowych najczęściej wymieniano magnetowid (71,8%) – jako główne lub uzupełniające źródło wiadomości, pomoc w realizacji zadań z zakresu percepcji muzyki; telewizor (52,1%). W 90,8% miał zastosowanie podręcznik – jako główne źródło treści programowych, główna lub uzupełniająca pomoc przy przekazywaniu wiadomości, utrwalaniu, samokształceniu. 35,5% badanych wykonywało z uczniami i wykorzystywało na lekcji różne pomoce dydaktyczne; wśród specjalistów w dziedzinie wychowania muzycznego informację o tworzeniu pomocy przekazało 14%, w grupie pozostałych nauczycieli 14%. Z instrumentów najczęściej budowano butelkofon, fujarki i piszczałki, marakasy i grzechotki, dzwonki z kapsli; z innych pomocy najczęściej wykonywano albumy, gazetki, plansze dydaktyczne, ruchome nuty, ilustracje, krzyżówki tematyczne. |