Abstrakt: |
Celem badania było zebranie: opinii studentów o organizacji i tematyce zajęć z bloku przedmiotów pedagogicznych, roli opiekuna praktyk, stosowanych metodach, trudnościach związanych z realizacją treści; informacji od nauczycieli ukazujących najczęstsze trudności studentów w przygotowaniu, przeprowadzeniu i ocenie lekcji. Badaniem objęto studentów czwartego roku biologii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, którzy zaliczyli pedagogikę, psychologię i pierwszą część zajęć z dydaktyki biologii oraz odbyli praktykę pedagogiczną w szkole podstawowej, oraz nauczycieli – opiekunów praktykantów. Według studentów liczba godzin przeznaczonych na wykłady z pedagogiki i dydaktyki biologii była wystarczająca; tematyka poruszana na wykładach z pedagogiki i psychologii nie zawsze była przydatna w toku odbywania praktyki. Tematyka ćwiczeń z psychologii i pedagogiki nie spełniała oczekiwań studentów i nie pokrywała się z problemami spotykanymi w szkole. Studenci postulowali zwrócenie szczególnej uwagi na psychologiczne aspekty funkcjonowania grupy, problemy nieprzystosowania społecznego, funkcjonowanie grup formalnych i nieformalnych, komunikowanie się nauczyciela z uczniem. Studenci wyrażali chęć zaznajomienia się z działalnością instytucji z pozaszkolnego środowiska wychowawczego. Najwięcej rozbieżności odnotowano w postawach wobec przebiegu praktyk śródrocznych, różnice w opiniach dotyczyły czasu ich trwania i organizacji, studenci wyrażali chęć poznania różnych szkół i klas. Z analizy opinii o roli nauczyciela wynikało, że zapoznaje on z różnymi metodami i formami pracy, z reguły omawia lekcje, wnioski z hospitacji mają wpływ na modyfikacje prowadzonych lekcji, student ma możliwość analizy realizowania własnych koncepcji lekcji, nauczyciele w większości nie omawiają swoich lekcji, nie kontrolują dzienniczków praktyk, umożliwiają studentom uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych zapoznają z ważniejszą dokumentacją szkoły. Z reguły metody pracy były przez studentów dobierane właściwie, według kryteriów współczesnej dydaktyki; zauważono tendencję do zbyt częstego stosowania wykładu. Najwięcej problemów sprawiały studentom: realizacja treści ekologicznych i histologicznych, zajęcia z wykorzystaniem mikroskopów, rozpoznawanie gatunków roślin i zwierząt. Do głównych przyczyn zaliczano brak środków dydaktycznych, zbyt obszerny zakres treści, małe zainteresowanie uczniów. W opinii nauczycieli studenci mieli w najwyższym stopniu opanowany dobór środków dydaktycznych, wystarczająco dobrze opanowali umiejętność rozplanowania ogniw lekcji, dobrze opanowali określenie zakresu treści i dobór metod. Tylko 15 nauczycieli sygnalizowało niewystarczające umiejętności formułowania celów ogólnych oraz planowania czynności ucznia i nauczyciela skierowanych na osiągnięcie celów, połowa zauważała niewystarczającą umiejętność formułowania celów operacyjnych lub jej brak. Nie mieli zastrzeżeń do przygotowania merytorycznego, pozytywnie oceniali umiejętność realizacji zaplanowanych ogniw. Studenci potrafili wyeksponować obserwowany obiekt, problemem było właściwie ukierunkowanie obserwacji, mieli dobrze opanowaną umiejętność formułowania pytań i oceniania uczniów, potrafili współpracować z uczniem na lekcji, posługiwać się jasnym i zrozumiałym językiem. Połowa nauczycieli dostrzegała brak umiejętności indywidualizowania pracy z uczniem. Analiza fazy przed- i śródlekcyjnej wskazała na małą skuteczność pracy studentów, którzy tylko realizują program, a nie są nastawieni na osiągnięcia uczniów. Nauczyciele zauważyli brak umiejętności samooceny, dużą trudność sprawiało studentom określenie przyczyn popełnianych błędów i ewentualna modyfikacja kolejnych lekcji. Zaproponowano działania doskonalące kształcenie zawodowe nauczycieli biologii, obejmujące formułowanie celów ogólnych, operacjonalizację celów, ustalanie wymagań programowych, indywidualizację pracy z uczniami. |