Abstrakt: |
Celem badania było zebranie materiałów na temat szkolnictwa dla mniejszości etnicznych i językowych w Polsce dla Międzynarodowego Biura Edukacji w Genewie. Wykorzystano dane MEN i GUS oraz wyniki badań własnych. Mniejszości narodowe w Polsce stanowiły w 1994 roku 3-4% populacji, przy czym odsetek ten opierał się na szacunkach ze względu na brak konieczności deklarowania narodowości w dokumentach. Największą mniejszość stanowili Niemcy (350-400 tys.), w roku szkolnym 1994/1995 języka niemieckiego jako ojczystego można się było uczyć w 67 szkołach podstawowych i w jednym przedszkolu znajdujących się głównie w województwach katowickim i opolskim. Z nauki korzystało 6152 uczniów (około tysiąca więcej niż w roku poprzednim). Od 1992/1993 roku nastąpił znaczny wzrost liczby takich szkół (z 28 przez 45 w roku szkolnym 1993/1994). Na kilku uczelniach prowadzone były studia germanistyczne. Następną mniejszością pod względem wielkości byli Białorusini (200-250 tys.). Języka białoruskiego jako ojczystego uczyło się 3110 uczniów w 42 szkołach podstawowych i 787 uczniów w dwóch liceach (łącznie 3897 uczniów, czyli o blisko 300 więcej niż w roku poprzednim). Języka białoruskiego uczyło 76 nauczycieli. Do roku przeprowadzenia badań nikt nie wystąpił o utworzenie szkół z językiem białoruskim jako wykładowym. Uniwersytet Warszawski prowadził studia z filologii białoruskiej. Liczba Ukraińców mieszkających w Polsce była podobna do liczby Białorusinów i wynosiła 200-250 tys. Funkcjonowały: jedno przedszkole, cztery szkoły podstawowe i trzy licea z ukraińskim językiem nauczania oraz 43 szkoły podstawowe z ukraińskim jako dodatkowym językiem nauczania. Działało też 10 zespołów międzyszkolnych. Z usług tych placówek korzystało 1939 uczniów, co w stosunku do poprzedniego roku stanowiło wzrost o blisko 300 osób. Litwinów było 20-25 tys. i mieszkali oni na obszarze zwartym w województwie suwalskim, blisko granicy z Litwą. Litwini mieli cztery szkoły podstawowe i jedno liceum z litewskim językiem nauczania, dwie szkoły podstawowe dwujęzyczne, trzy szkoły podstawowe z dodatkową nauką litewskiego jako języka ojczystego oraz jeden zespół międzyszkolny. Litewskiego lub w tym języku nauczało 30 nauczycieli, którzy mieli około 800 uczniów. Uniwersytet w Poznaniu prowadził studia lituanistyczne. Słowacy żyjący w Polsce liczyli 25 tys. i mieszkali na obszarze zwartym w województwie nowosądeckim, blisko granicy ze Słowacją. Społeczność ta miała dwa oddziały przedszkolne, dwie szkoły podstawowe z ojczystym językiem nauczania oraz 12 szkół podstawowych i jedno liceum z dodatkową nauką języka słowackiego. 23 nauczycieli uczyło ogółem 600 uczniów. Z możliwości nauczania gwar etnicznych korzystali jedynie Kaszubi – w województwie gdańskim znajdowała się polsko-kaszubska szkoła podstawowa, w której języka kaszubskiego uczyło się 24 uczniów. |