Celem badania było określenie sytuacji psychospołecznej upośledzonej młodzieży, określenie zależności między tą sytuacją a postępami w nauce. Sformułowano nastęujące hipotezy: 1) Największe nasilenie trudności związanych z mniejszymi zdolnościami badani będą przejawiać w sferze zajęciowej; 2) Uczniowie mający lepsze wyniki w nauce będą odczuwać mniejsze trudności związane z niepełnosprawnością. Badaniem objęto 30 chłopców w wieku 17-19 lat upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, uczących się w Specjalnej Szkole Zawodowej w Lublinie (53% ze wsi; 80% z rodzin pełnych; 70% miało zaspokojone podstawowe warunki materialne). Do określenia sytuacji psychospołecznej wykorzystano Skalę LNU w opracowaniu T. Witkowskiego; do określenia stosunku do nauki szkolnej zastosowano ankietę, wywiad z wychowawcami. Osiągnięcia 15 badanych oceniono jako dostateczne i niedostateczne, stosunek do nauki i szkoły jako negatywny (grupa pierwsza); 15 oceniono jako uczniów bardzo dobrych i dobrych, o pozytywnym stosunku do nauki i szkoły (grupa druga). Na podstawie zgromadzonego materiału potwierdzono pierwszą hipotezę – największe nasilenie odczuwanych trudności związanych z niepełnosprawnością stwierdzono w sferze zajęciowej (wyobrażenia badanych na tematy związane z nauką w szkole, przyszłym życiem zawodowym); badani w obu grupach wskazywali na bardzo duże nasilenie i uciążliwość w przeżyciach związanych z mniejszymi zdolnościami; 37% nie odczuwało obaw związanych z niskimi zarobkami w przyszłej pracy zawodowej, dla 23% nasilenie problemu było małe lub bardzo małe. Drugą pod względem odczuwanych trudności była sfera rodzinna; jednak 23% nie miało obaw co do posiadania dobrej, szczęśliwej rodziny, 17% odczuwało mały lub bardzo mały strach przed niepowodzeniem rodzinnym, 37% nie miało obaw co do znalezienia towarzyszki życia. Do nasilenia odczuwanych trudności w sferze rodzinnej ilościowo było zbliżone nasilenie trudności związanych z mniejszymi zdolnościami w sferze kontaktów społecznych. Najmniejsze nasilenie trudności stwierdzono w sferze osobowościowej; w dużym nasileniu występowały przeżycia związane z brakiem odwagi, śmiałości (13 badanych), chęci życia z rodziną i wśród swoich (13), konieczności zmiany zachowania (12); 27% martwiło się o przyszłość w stopniu dużym lub bardzo dużym, 27% w stopniu małym lub bardzo małym, 27% wcale. Potwierdzono drugą hipotezę – młodzież z obu grup różniła się istotnie w zakresie wszystkich rozpatrywanych sfer i wyników globalnych; w grupie pierwszej większe było nasilenie problemów związanych z mniejszymi zdolnościami. Najbardziej obie grupy pod względem odczuwanych problemów różnicowała sfera osobowościowa, najmniej sfera kontaktów społecznych.