Abstrakt: |
Celem badania była ewaluacja kampanii Alkohol kradnie wolność, która odbyła się jesienią 1999 z inicjatywy Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Kampania miała na celu zwrócenie uwagi na zagrożenia wynikające z picia alkoholu przez młodych ludzi. Akcję skierowano zarówno do dorosłych (rodzice, sprzedawcy), jak i młodzieży w wieku od 12 do 18 lat. Kampanię prowadzono na poziomie centralnym i lokalnym. Na poziomie lokalnym organizowano debaty klasowe i sesje rady gminy. Ewaluacją dotyczyła efektów i przebiegu akcji. Badaniem objęto Kielce (jako duże miasto), Wronki (jako małe miasto) oraz Sośno (jako gminę wiejską). Dane jakościowe uzyskano na podstawie grupowych wywiadów, dane ilościowe – na podstawie krótkiej ankiety. W Kielcach wszyscy badani przychylnie wypowiadali się na temat idei debat klasowych poświęconych zagrożeniom picia alkoholu przez młodzież (tak samo wypowiadali się uczniowie z Wronek i Sośna). Młodzież kielecka podkreślała partnerski charakter debat szkolnych; uczniowie zwracali uwagę na możliwość swobodnego wypowiedzenia swojego zdania i atmosferę tolerancji. Nauczyciele z Wronek biorący udział w debacie zaakceptowali ideę takiego spotkania. Badani z Sośna podkreślali dobre przygotowanie debaty, w trakcie której prezentowano plakaty, filmy, rozdawano gadżety. W Sośnie to nauczyciele prowadzili debaty szkolne, dlatego też rozmowy przypominały normalną lekcję, stąd głosy uczniów krytykujące np. ocenianie przez nauczyciela sądów wypowiadanych przez uczniów. Badanym z Wronek najbardziej podobał się pomysł burzy mózgów w trakcie spotkania. Młodzież ze szkoły podstawowej w Sośnie nie piła alkoholu tak, by było to widoczne dla policji, rodziców albo nauczycieli, dlatego też trudno stwierdzić, jakie efekty przyniosła dla nich debata szkolna na temat zagrożeń wywoływanych przez alkohol. Natomiast szesnastoletni uczniowie z Wronek zgodzili się z opinią, że impreza może odbyć się pomyślnie bez picia alkoholu. W Kielcach zarówno młodzież, jak i dorośli twierdzili, że debaty szkolne nie przyniosą korzyści uczniom pijącym alkohol. Mimo to młodzież pijąca alkohol poszerzyła swoją wiedzę na temat zagrożeń płynących z alkoholizowania się. Zwykle jednak wyrażali obojętność wobec szkód, które może im przynieść picie napojów alkoholowych. Młodzież z Kielc, która brała udział w debatach szkolnych, była bardziej skłonna do opinii, że można się dobrze bawić bez picia alkoholu, niż uczniowie z klas, które nie uczestniczyły w spotkaniach. Młodzież z klas objętych debatami w większym stopniu postulowała podwyższenie wieku uprawniającego do picia alkoholu do 21. roku życia. Uczniowie ci w większym stopniu poparli ideę przeciwdziałania piciu alkoholu za pomocą uczenia różnych umiejętności, np. odmawiania, pomagania, pokonywania trudności. Kampania Alkohol kradnie wolność pozwoliła na intensyfikację działań profilaktycznych związanych z piciem alkoholu wśród młodzieży. Debata klasowa okazała się trafną formułą tego typu działań – uczniowie wysoko oceniali pomysł głosowania. Słabą stroną debat był brak dostosowania scenariusza do możliwości percepcyjnych młodzież w różnym wieku. Badanie pokazało także, że w działania profilaktyczne powinni w większym stopniu włączać się rodzice uczniów. |