Celem badania była próba empirycznej analizy związku między stopniem zróżnicowania poznawczego „ja–inni” a preferowanymi wartościami przy uwzględnieniu obrazu siebie warunkującego gotowość do podtrzymania określonego dystansu w tej relacji w zależności od stanu ego. Badaniem objęto 105 uczniów (58 dziewcząt, 47 chłopców) społecznego liceum ogólnokształcącego (średnia wieku 18,6). Zastosowano Kwestionariusz Preferencji Wartości P. Olesia oraz Test Przymiotnikowy ACL-37 Gougha i Heilbruna w tłumaczeniu Płużek. Uczniowie klas pierwszych najbardziej cenili szczęście osobiste – 84,9%, własny rozwój – 75, 6%, radość życia – 64,8%, przyjaźń – 54,8%, wolność osobistą – 53,7%, spryt życiowy – 89,4%, dobra materialne – 84,6%, życie towarzyskie – 72,1%, wygodne życie – 69,9%, pozycję społeczną – 53,9%; najmniej cenili: pomoc innym ludziom –13,7%, kontakt z przyrodą – 11,2%, wiarę w Boga – 9,8%, rozwój duchowy – 8,2%, miłość – 7,4%, godność osobową – 4,7%, mądrość – 3,6%. Podobne wyniki otrzymano w klasach wyższych, w klasie drugiej do wartości najbardziej cenionych zaliczano władzę, w klasie trzeciej – spryt życiowy, w klasie czwartej – samodzielność i zabezpieczenie bytu; najmniej ceniono wiedzę, rozwój duchowy, mądrość, wiarę w Boga. Stwierdzono, że globalnie badani wykazywali wyrobioną ocenę własnych możliwości, ambicji, aspiracji życiowych, mieli w zasadzie (zwłaszcza klasy trzeciej i czwartej) przemyślane motywy działania, zaufanie do własnych planów życiowych, umiejętności wzajemnego współżycia. Wyodrębniono podgrupy porównawcze: A – wyżej ceniąca wartości ekonomiczne, B – wartości efektywne, C – wartości religijne. Czynnikiem różnicującym grupy A i B była potrzeba osiągnięć; w podgrupie B intensywność ta korelowała z potrzebą zrozumienia zachowania swojego i innych; w grupach A i C czynnikiem dyskryminującym w ideale dojrzałej osobowości była potrzeba afiliacji, w grupach B i C w wersji ja realne potrzeba wsparcia ze strony innych. Wskazano prawidłowości: młodzież z grupy A określa potrzeby: osiągnięć, agresji, kontaktów heteroseksualnych, afiliacji, autonomii i ekshibicjonizmu, stan ego zarysowuje tendencję wskazującą na autonomię z elementami uporu i chęci rywalizacji z innymi; młodzież z grupy B angażuje się w próby zrozumienia własnych zachowań i najbliższego otoczenia, poszukuje doświadczeń i potrzeby wsparcia ze strony innych, jest gotowa do poddania się poradnictwu psychologicznemu w celu dokonania zmian w osobowości, głównym celem jest określenie własnego sensu istnienia i pozytywnego stosunku do życia przy zachowaniu stanu ego zawierającego dziecięce pozostałości potrzeby zaspokojenia pragnień, spontaniczności i radości życia; młodzież z grupy C wyraża wartości religijne poprzez samokontrolę i wytrwałość w działaniu, dążenie do bycia wybitnym w osiąganiu społecznie uznawanego znaczenia, wykazywaniu umiejętności do podejmowania inicjatyw w działaniu z przekonaniem o posiadanych zdolnościach do osiągania celu, stan ego prezentuje postawy opiekuńcze i podtrzymujące rozwój oraz dziecięcą spontaniczność i radość życia.