Abstrakt: |
Celem badania była odpowiedź na pytanie, czy polskie szkoły różnią się między sobą ze względu na preferencje ideologiczne pracujących w nich nauczycieli, a jeśli tak, to w jakim typie szkół procesy ideologicznego różnicowania się są najsilniejsze, czy podstawą kształtowania się tożsamości ideologicznej danej szkoły jest podobieństwo osobistych orientacji życiowych nauczycieli w niej pracujących, czy tożsamość ideologiczna szkoły rozciąga się na sfery pozaedukacyjne, jakie typowe układy preferencji ideologicznych można wyróżnić, czy istnienie grup ideologicznych pracujących w poszczególnych szkołach decyduje o sposobie funkcjonowania tych instytucji. Badaniem ankietowym objęto warszawskie szkoły podstawowe państwowe i społeczne, licea ogólnokształcące państwowe i społeczne, zasadnicze szkoły zawodowe i technika; w każdym z sześciu segmentów losowo wybrano 8-11 szkół przebadano około 10 nauczycieli; łącznie przebadano blisko 600 nauczycieli z 58 szkół. Następnie drogą rozmów kierowanych z nauczycielami i dyrektorami szkół oraz analizy dokumentów zebrano informacje o szkołach mających wyraziste oblicze ideologiczne. W zakresie wartości wychowawczych najsilniej były zróżnicowane szkoły społeczne, w wypadku ZSZ odnotowano brak jakichkolwiek różnic. Niezależnie od typu najsilniej różnicował szkoły stosunek do ideologii sukcesu. Stosunek do opcji ideologicznych w zakresie funkcji szkoły najsilniej różnicował społeczne szkoły podstawowe, w mniejszym zakresie społeczne LO. Brak było znaczącego zróżnicowania między poszczególnymi szkołami w zakresie orientacji życiowych pracujących w nich nauczycieli. Silne było zróżnicowanie w zakresie preferencji politycznych w ZSZ, pewien poziom zróżnicowania odnotowano w społecznych LO. Scharakteryzowano osiem wybranych szkół ze względu na badane aspekty ideologii edukacyjnych; przedstawiono charakterystyki nauczycieli z dwóch szkół należących do formacji liberalnej, dwóch – do biurokratycznej, dwóch – do romantycznej (typologia K. Konarzewskiego), dwóch szkół nie przyporządkowano do żadnej z kategorii. |