Celem badania było uzyskanie opinii uczniów uczestniczących w eksperymencie pedagogicznym – lekcjach kształcenia obywatelskiego (klasy siódme 52 szkół podstawowych, program Kształcenie Obywatelskie w Szkołach Samorządowych wdrożony przez Centrum Edukacji Obywatelskiej). Badaniem objęto 512 uczniów klas 20 szkół (ankiety wysłano do 26 wybranych szkół odzwierciedlających zróżnicowania środowiskowe, brak odpowiedzi spowodował niereprezentatywność próbki – tylko trzy klasy wiejskie). Wykorzystano ankietę dotyczącą opinii o lekcjach; mierzono poziom asertywności (skalą opartą na pracy M. Król-Fijewskiej) i tożsamości (adaptacją narzędzia R. Ochse i C. Pluga). Wśród badanych było 51,8% chłopców; orientacyjne dane o wykształceniu rodziców: zawodowe – 30,9% ojców i 22,1% matek, średnie techniczne – 28,8% ojców, wyższe – 27,5% ojców i 30,9% matek, średnie ogólnokształcące – 10,1% ojców i 21,9% matek. Według pięciu uczniów lekcje KOSS nie różniły się niczym od innych lekcji, pozostali wskazywali głównie większy luz i swobodę – 30% (brak ograniczeń, brak wymagań, dobra atmosfera, otwartość wypowiedzi), ciekawe treści – 20,7% (aktualne problemy, funkcjonowanie w dorosłym życiu), odmienny sposób prowadzenia lekcji – 7,8%, luz – 6,8%. Im większy ośrodek, tym częściej wymieniano luz i swobodę; chłopcy nieco częściej mówili o luzie, mniej o otwartości porozumiewania się. Często uczniom podobały się wszystkie lekcje; 57,4% wskazało lekcje poświęcone konkretnym problemom, rzadziej odwoływano się do cech formalnych lekcji; częściej konkretne lekcje wskazywały dziewczęta. Zaobserwowano zróżnicowania środowiskowe – wszystkie lekcje podobały się 34,4% uczniów wiejskich i 8,8% małomiasteczkowych, tematy niepodobających się lekcji wymieniało odpowiednio 6,3% i 40%. 49,4% badanych stwierdziło, że ich koledzy na lekcjach KOSS zachowują się inaczej niż na pozostałych zajęciach, 25% uznało to za zależne od sytuacji, 10% nie widziało różnic. Im mniejsze środowisko, tym mniej różnic zauważano. 30,7% nie podało, na czym polegają różnice, 15,2% wskazywało luz i swobodę. Chłopcy częściej akcentowali swobodę, dziewczęta otwartość porozumiewania się. 84,7% uczniów wskazało, że zyskali nową wiedzę o kraju i państwie, 83,4% – o najbliższym otoczeniu, 81,2% – o szkole. Badani mieli poczucie wysokiego przyrostu wiedzy na temat ludzi i relacji między nimi, najczęściej na temat nauczyciela – 75,1%, kolegów i koleżanek – 61,6%, współżycia ludzi ze sobą – 61%, siebie – 60,6%. Dziewczęta częściej wskazywały poczucie większej samowiedzy; im większy ośrodek, tym poczucie przyrostu wiedzy było większe. Uczniowie oceniali lekcje pozytywnie, głównie ze względu na przydatność, poczucie bezpieczeństwa, sensowność; dziewczęta oceniały je jako mniej bezpieczne i mniej normalne oraz bardziej przydatne i sensowne niż chłopcy; odbiór lekcji był lepszy, im mniejszy ośrodek. Uczniowie o niskich wynikach w skali tożsamości mieli istotnie wyższe poczucie przyrostu wiedzy o otoczeniu społecznym i współżycia ludzi między sobą, lekcje oceniali jako nudniejsze, mniej zrozumiałe i sensowne; osoby o wyższych wynikach – przyrostu wiedzy o kraju i państwie, lepiej oceniali lekcje (jako weselsze, bezpieczniejsze, normalniejsze). Osoby o niskiej asertywności sygnalizowały istotnie wyższy przyrost wiedzy, oceniały lekcje znacznie gorzej (nudniejsze, mniej zrozumiałe, mniej zorganizowane i wesołe).