Abstrakt: |
Przedmiotem badania były oczekiwania maturzystów wobec lekcji języka polskiego. W badaniu wzięli udział uczniowie liceów i techników w Bydgoszczy. Do zebrania materiału wykorzystano ankietę dotyczącą: celów kształcenia, zestawu lektur szkolnych, kanonu lektur (czy funkcjonuje w szkole i czy młodzież czyta książki wymienione w spisie). Pytania zawarte w kwestionariuszu miały charakter otwarty. Maturzyści chcieliby, aby w ramach zajęć z języka polskiego mogli kształcić osobowość, zdobywać wiedzę o wartościach estetycznych i etycznych, przygotowywać się do życia pozaszkolnego. Uczniowie widzą również potrzebę wyposażenia młodych ludzi w informacje ogólnohumanistyczne, dotyczące literatury, filozofii, historii i psychologii, które pomagają rozumieć siebie samego i innych ludzi. Czytanie literatury powinno w opinii maturzystów poszerzać horyzonty myślowe i kształcić sprawność logicznego myślenia: Myślę, że wszyscy powinni nauczyć się poprawnie myśleć, a także posiadać własną opinię na różne tematy; Wykształcony człowiek musi mieć skojarzenia i podstawowe wiadomości. Szczegółowe daty, analizy utworów podawane w formie dogmatów rozbijają myślenie i powinno się z tym skończyć. Uczniowie spodziewają się od literatury, że będzie wyposażać ich w wiedzę, w jaki sposób radzić sobie w trudnych sytuacjach życiowych: Na lekcjach powinny być poruszane rzeczy teraźniejsze, mówiące o naszych kłopotach, i powinny uwzględniać potrzeby uczniów. Młodzież chciałaby poznawać literaturę przez czytanie samych tekstów literackich i potrafić umiejscawiać utwory na szerokim tle kulturowym. Respondenci chcą uczyć się na zajęciach z języka polskiego samodzielnie interpretować poezję, teksty literackie i publicystyczne. Niektórzy jednak woleliby, żeby na języku polskim zrezygnować z omawiania poezji, bo jej interpretacja jest zbyt trudna – w ich opinii – dla uczniów szkół średnich. Młodzież dostrzega, że kształcenie językowe jest na poziomie szkoły średniej dość ubogie, oczekiwałaby większej liczby lekcji na tematy gramatyki, poprawności językowej, ortografii. Uczniowie dostrzegają swoje braki w zakresie poprawnego pisania i wysławiania się. Z kolei podczas omawiania tekstów literackich badani chcieliby dyskutować z nauczycielem, a nie dostawać gotowe interpretacje: Na lekcjach mniej uwagi powinno się zwracać na teorię, więcej czasu poświęcać na dyskusję na temat problemów zawartych w przerabianych lekturach. Uczniowie chcieliby, aby w kanonie lektur było więcej utworów zagranicznych. Uznaniem młodzieży cieszą się takie teksty jak: Mistrz i Małgorzata (trzy głosy za usunięciem z kanonu), Folwark zwierzęcy (brak głosów za usunięciem), Proces Kafki (brak głosów za usunięciem), Zbrodnia i kara Dostojewskiego (brak głosów za usunięciem). Do zestawu współczesnej literatury powszechnej maturzyści dołączyliby: Ptaśka i Tato Whartona, Szklany klosz Plath, Blaszany bębenek Grassa, Imię róży i Zapiski na pudełku od zapałek Eco, Malowanego ptaka Kosińskiego, Sto lat samotności Marqueza, Nędzników Hugo i in. Spośród dzieł literatury polskiej uczniowie z kanonu lektur wykreśliliby: Szewców Witkacego (22 głosy), Wesele (28), Granicę (20), Dziady (25), Nad Niemnem (26), Ferdydurke (19). Do zestawu lektur z zakresu współczesnej literatury polskiej respondenci dołączyliby: utwory pisarzy emigracyjnych (Gombrowicza, Mrożka, Herlinga-Grudzińskiego, Miłosza), teksty Stachury i Hłaski, Pestkę Kowalskiej, Pięć lat kacetu Grzesiuka, Kronikę wypadków miłosnych i Kompleks polski Konwickiego. Maturzyści doceniają na ogół znaczenie polskiej literatury romantycznej, jednak uważają, że jest ona dość trudna w odbiorze i powinno ograniczyć się liczbę tekstów z tej epoki w kanonie lektur szkolnych. Mniej kontrowersji wzbudza natomiast literatura pozytywizmu, zwłaszcza twórczość Sienkiewicza i Prusa. |