W badaniu uczestniczyło 105 uczniów klas trzecich liceów ogólnokształcących i 102 liceów o kierunku ekonomicznym (62,8% kobiet, 37,2% mężczyzn). Zakresem badań objęto sprawdzenie stopnia ogólnej akceptacji mechanizmu konkurencji z uzasadnieniem stanowiska; sprawdzenie stopnia akceptacji konkurencji w gospodarce, polityce, systemie szkolnym, sporcie; preferencję rozwiązań systemowych; ocenę skutków konkurencji i samoocenę osobistych postaw wobec konkurencji; ponadto zbierano materiał na temat rywalizacji w szkole, wypowiedzi na temat wizji człowieka konkurencyjnego i wychowania do konkurencji. Pomiaru dokonywano za pomocą eksperymentalnego arkusza własnej konstrukcji o nazwie Ankieta anonimowa – młodzież o konkurencji. 93,7% młodzieży uznawało konkurencję za dobrą, ponieważ motywuje do rozwoju, pozwala osiągać cele, zmusza do dbania o jakość. Badani najbardziej akceptowali konkurencję w sporcie – 88,4% (system zawodów, konkursowe wyłanianie reprezentacji, rywalizacja o wyniki, sukces, rekord lub prymat), następnie w gospodarce – 82,1% (eliminacja monopolu, wiele wytwórców produktów, różne marki, konkurowanie o klienta jakością produktu lub usługi), w systemie szkolnym – 52,2% (konkurencyjność szkół i ich ranking, zróżnicowanie programów nauczania, rywalizacja o wiedzę i osiągnięcia), w polityce – 47,9% (konkursowe wyłanianie przywódców na podstawie programów autorskich, wybory reprezentantów, konkurowanie programów i ideologii). Młodzież zdecydowanie preferowała rozwiązania systemowe, których bazą są pluralizm, konkurencja i jakość. 65,7-97,1% uznało, że rywalizacja wywołuje pozytywne skutki: zwiększa motywację, daje wszystkim równą szansę, wpływa na rozwój. Badani, prezentujący osobiste motywacje i postawy w sytuacjach wysiłku i porównań społecznych, w 77,3-92,8% przypisywali sobie postawę aktywności i dążenia do sukcesu przez preferencję wysiłku nad spokojem w działaniach mających na celu osiągnięcia i dominację nad innymi. Konkurencja była postrzegana jako użyteczny mechanizm w walce o rozwój i postęp; mechanizm konkurencji – rywalizacji był postrzegany przez młodzież z perspektywy: prakseologicznej (skuteczny sposób dochodzenia do wyników, osiągnięć, sukcesu, postępu), psychologicznej (czynnik samorozwoju i satysfakcji, w części jako działanie przez własny wysiłek na rzecz wspólnego dobra, nie jako wrogie działanie przeciw innym). Drugi etap badania był repliką części uzyskanych dotąd wyników; głównym celem była próba potwierdzenia tez dotyczących problemów: akceptacji konkurencji, efektywności realizacji i prorywalizacyjnych postaw młodzieży przez pomiar za pomocą innego rodzaju skal, a także próba ustalenia ogólniejszych kategorii analizowanych preferencji; badanie dotyczyło też sprawdzenia stopnia identyfikacji z cechami lub zachowaniami charakteryzującymi osobowość rywalizacyjną. Zastosowano zmodyfikowany kwestionariusz oraz samoopisy: do pomiaru osiągnięć z testu Morrisa i Steina, do pomiaru orientacji rywalizacyjnej w wersji T. Hejnickiej-Bezwińskiej (1991), wzorowanej na modelu C. Morrisa Drogi życia, do pomiaru motywacji osiągnięć i postawy wobec konkurentów – własnego pomysłu. Badaniem objęto łącznie 188 uczniów krakowskich szkół średnich, w tym 52 z Liceum Technicznego Zespołu Szkół Ekonomicznych nr 1 oraz 66 z Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego im. ks. S. Konarskiego i V Liceum Ogólnokształcącego im. A. Witkowskiego. Wyniki wykazały, że podobnie jak w pierwszym etapie uczniowie istotnie częściej opowiadali się za opcjami na rzecz jakości, pluralizmu i różnicowania niż ignorowania ich. Wcześniej ustalone tendencje potwierdzono, preferencje młodzieży wynikające z badań uznano za wiarygodne. Podobnie jak w pierwszym etapie w opiniach młodzieży zdecydowanie przeważało stanowisko, że mechanizm konkurencji prowadzi do pozytywnych skutków. W opinii badanych częściej rywalowi była przypisywana rola pozytywna, wysiłek podczas rywalizacji był ukierunkowany na osiągnięcia niż przeciw innym. Potwierdzono deklaracje nastawienia na wysiłek, gotowość mierzenia się z innymi w imię osiągnięć, wybierano je istotnie częściej niż spokój, brak wysiłku i niewyróżnianie się. Mechanizm konkurencji był akceptowany, ponieważ preferowano samosterowność w działaniu i myśleniu, wysiłek i dążenie do osiągnięć, pracę nad sobą i porównania z innymi, wolność działania, pluralizm, różnicowanie i możliwość wyboru. Akceptacji wysiłku, dążenia do osiągnięć i wyróżniania się na tle innych nie towarzyszyły obojętność na dobro innych i współpracę. Badani prezentowali się jako osoby, które cechuje rywalizacyjność; w największym stopniu przypisywali sobie opis, w których dążeniu do osiągnięć towarzyszy przyjazny klimat interpersonalny (73,5%), w najmniejszym – opis, w którym brak tego klimatu (55,9%); różnice między wyborami opisów nie były istotne statystycznie. Badani w przeważającym stopniu prezentowali się jako osoby podejmujące wysiłek na rzecz przyszłych osiągnięć i przodowania wśród innych. Młodzież percypowała konkurencję-rywalizację jako mechanizm pozytywny i społecznie skuteczny, który jest czynnikiem postępu, silnie podbudowuje motywację do działania. Rozwój percepcji konkurencji konstytuują: preferencja rozwoju, wolności, pluralizmu, jakości. Wpływ orientowania się na dobro indywidualne czy wspólne nie jest jednoznaczny; młodzież prezentuje gotowość do wysiłku i akceptuje go do osiągania sukcesu; w percepcji młodzieży konkurencja okazuje się mechanizmem niekojarzącym się automatycznie z negatywnymi postawami i działaniem przeciw innym, rywal jest zdecydowanie częściej postrzegany jako bodziec do działania niż jako wróg; potwierdzeniem tego jest przypisywanie sobie przede wszystkim cech, w których dominuje postawa dążenia do osiągnięć i przewodzenia, nasycona czynnikiem szacunku wobec wysiłku i osiągnięć rywali; podobny stopień akceptacji reguł konkurencji przez młodzież ze szkół ogólnokształcących i ekonomicznych pozwala sądzić, że na postawy uczniów profilowany program kształcenia nie ma wpływu lub jest on niewielki, decydującym czynnikiem są osobiste doświadczenia.