Abstrakt: |
Celem badania było sprawdzenie funkcjonowania opracowanych narzędzi do oceny programów edukacyjnych nastawionych na obniżenie spożycia alkoholu przez młodzież (anonimowy kwestionariusz; 10 zbiorów pytań dotyczących picia alkoholu – zachowań, intencji picia, postaw, wiedzy; skonstruowany na podstawie kwestionariuszy polskich i amerykańskich). W pierwszym etapie celem było zbadanie rzetelności i trafności narzędzi. Badaniem objęto 1999 osób z 77 klas VI-VIII szkół podstawowych oraz I-III licealnych (1010 chłopców, 966 dziewcząt); do analizy zakwalifikowano 1992 ankiety. Bardzo wysoki poziom rzetelności dla wszystkich grup uzyskały skale: intencja picia, powody niepicia; wysoki – ulegania zachętom, nieumiejętność odmowy; akceptowalne – postawa proalkoholowa, wiedza o działaniu alkoholu; negatywne wyniki dotyczyły zbiorów pytań: postawa koalkoholizmowa, wiedza o uzależnieniu. W zakresie trafności pięć narzędzi uzyskało dla każdej z grup poziom zadowalający; skala powody niepicia – tylko dla młodzieży z klasy ósmej; skala wiedza o działaniu alkoholu – bardzo niskie współczynniki korelacji; ze skalą picie alkoholu najsilniej korelowała skala intencja picia, skala uleganie zachętom okazała się najbardziej równomiernie i na ogół wysoko skorelowana z pozostałymi poza skalą wiedzy. Współczynniki korelacji były na poziomie wyższym w przypadku klas ósmych. W drugim etapie celem było zbadanie stałości skal. Sprawdzano tylko narzędzia, które uzyskały zadowalające wyniki w pierwszym etapie. Badaniem objęto uczniów trzy z 11 klas szóstych i 11 klas ósmych trzech szkół podstawowych w Warszawie. Ze względu na kontrolę stałości uczniowie wypełniali kwestionariusz dwa razy w odstępie siedmiu dni; w pierwszym etapie uczestniczyło 557 osób, w drugim 555; ostatecznie badanie stałości skal przeprowadzono na próbce 492 osób (241 chłopców, 251 dziewcząt). Bardzo wysokie współczynniki stałości uzyskała skala postawy proalkoholowej; skale: picie alkoholu i nieumiejętność odmowy – wysokie dla dziewcząt i zadowalające dla chłopców; skale intencja picia i uleganie zachętom miały nierówne wartości współczynników dla różnych grup. Spośród zbiorów pytań, które okazały się wewnętrznie spójne, skale: picie alkoholu, nieumiejętność odmowy, postawa proalkoholowa okazały się rzetelne, trafne i stałe dla młodzieży starszej i najmłodszej; wysokie współczynniki rzetelności i trafności dla wszystkich grup uzyskały skale: uleganie zachętom, intencja picia. Płeć bardzo silnie różnicowała każdą z pięciu skal (picie alkoholu, intencja picia, uleganie zachętom, nieumiejętność odmowy, postawa proalkoholowa). Chłopcy częściej pili, częściej zamierzali pić itd. Od klasy szóstej do klasy drugiej liceum zaobserwowano wzrost częstości picia i ulegania zachętom; tendencja zatrzymywała się w klasie trzeciej liceum, która nie różniła się statystycznie pod tym względem od klasy drugiej. Nieumiejętność odmowy i postawa proalkoholowa gwałtownie rosły pomiędzy klasą szóstą a siódmą, następnie utrzymywały się na zbliżonym poziomie, nieznacznie malały. |