Celem badania było ustalenie, w jaki sposób aspiracje zawodowe uczniów wpływają na ich wyniki w nauce, w szczególności na wyniki egzaminów zewnętrznych. Badanie przeprowadzono na podstawie danych zebranych przy pomocy kwestionariusza zasadniczego dla uczniów (badanie przeprowadzone przez Pentor na zlecenie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej od maja do czerwca 2006 r.) oraz na podstawie analiz dla całej populacji, dla dziewcząt, chłopców, miasta i wsi. Badacze wzięli pod uwagę następujące czynniki: wybór przyszłych ścieżek edukacyjnych, przewidywaną szansę na realizację planów edukacyjnych: zawodowych oraz wyjazdu za granicę, relację pomiędzy planami edukacyjnymi dzieci i wyobrażeniami rodziców dotyczącymi ich wykształcenia, związek między wielkością miejscowości a planami edukacyjnymi uczniów i aspiracjami ich rodziców, odmienne determinanty kształcenia na wsi i w mieście. Wyniki badania pokazały, że aspiracje edukacyjne i zawodowe gimnazjalistów, połączone z oczekiwaniami rodziców w tym względzie, wiązały się z aktualnym popytem na rynku pracy. Jednocześnie aspiracje zawodowe uczniów były zależne od miejsca zamieszkania ich rodziców. Większy wpływ na wynik egzaminów miały plany edukacyjne i zawodowe uczniów zamieszkujących tereny wiejskie niż miejskie.