Abstrakt: |
Celem badania było ustalenie poziomu rozumienia pojęć moralnych przez dzieci wiejskie w wieku do sześciu do 10 lat. Badaniem objęto 64 dzieci z klas 0-IV w wiejskiej Szkole Podstawowej w Milikowicach (województwo dolnośląskie). Posłużono się metodą definicji pojęć. Dzieci pytano, co znaczą dla nich takie pojęcia jak: leniwy, radosny, koleżeński, kradzież, kłamstwo, sprawiedliwy, odważny, wybaczający, posłuszny, skrzywdzony. Na poziomie początkowym znalazło się 7,5% wypowiedzi. Dzieci próbowały tłumaczyć podane pojęcia często na zasadzie tautologii, np. zazdrosny to zazdrości. W tym stadium uczniowie czasami przyznawali, że kojarzą dane pojęcie, ale nie umieli podać żadnej definicji. Niektórzy podawali skojarzenia dźwiękowe, np. skrzywdzony – skrzywić się. W stadium konkretno-opisowym znalazło się aż 87,8% materiału. Dzieci na tym poziomie rozumienia tłumaczyły podane pojęcia z wykorzystaniem konkretnych przykładów sytuacji z życia. Do trzeciego stadium pośredniego zakwalifikowano 1,7% definicji. Wypowiedzi takie charakteryzowały się dużym stopniem ogólnikowości, np. kradzież to przestępstwo, lenistwo to cecha jakiegoś człowieka. 0,5% materiału znalazło się na poziomie właściwego wyjaśnienia znaczenia; wszystkie wypowiedzi z tego stadium dotyczyły kradzieży, np.: kradzież – przywłaszczenie cudzej własności bez zgody właściciela. 2,5% wypowiedzi było błędnych. Wyniki badania ujawniły, że dzieci wiejskie rozumieją określone pojęcia moralne przez pryzmat własnych doświadczeń. Mimo to poziom rozumienia określono jako niski, ograniczający się najczęściej do przeczuwania, co dane pojęcie może znaczyć. Wniosek ten powinien stać się wskazówką dla nauczycieli, by zintensyfikowali pracę dydaktyczną, mającą na celu zapoznawanie dzieci z treścią, istotą oraz znaczeniem różnych pojęć moralnych. |