Abstrakt: |
Celem badania było poznanie zakresu wiedzy uczniów klas IV-VIII Szkoły Podstawowej nr 9 w Krakowie na temat praw dziecka. W anonimowym sondażu wzięło udział 500 dzieci. Ankieta zawierała pięć pytań otwartych. Do analizy zaliczono 405 kwestionariuszy. Większość dzieci, szczególnie młodszych (klasy IV-VI), nie umiała odpowiedzieć na pytanie dotyczące Konwencji o Prawach Dziecka (71,6%). Ci, którzy udzielili odpowiedzi, wyrazili opinię, że Konwencja ustala relacje dorosły – dziecko, daje dzieciom prawa, chroni je i obliguje dorosłych do ich przestrzegania. Wśród wymienianych przez uczniów najważniejszych praw dziecka znalazło się przede wszystkim prawo do życia bez przemocy fizycznej, psychicznej i poniżania, prawo do dobrego traktowania i korzystania ze swoistych praw politycznych przynależnych dzieciom (np. wolność zrzeszania się, swoboda myśli i wypowiedzi). W subiektywnych hierarchiach praw dziecka dominowały zatem prawa zaliczane do grupy praw i wolności osobistych, nie zaś prawa socjalne i kulturalne. Wśród „życzeniowych praw dziecka”, które zdaniem badanych warto byłoby dopisać do Konwencji, znalazło się prawo do „nieskrępowanego luzu” w szkole i w domu, rozumiane jako swoista niezależność dzieci do zachowania niezgodnego z zakazami i nakazami. W tej kategorii wymieniano również prawa już istniejące, najczęściej te wymieniane wcześniej jako najważniejsze. Pytani o przykłady nieprzestrzegania praw dziecka, respondenci przywoływali na ogół sytuacje, w których prawa te łamali rodzice (szczególnie w rodzinie alkoholicznej, skłóconej) lub nauczyciele (poprzez złośliwe i niesprawiedliwe podejście do uczniów). Przykłady dotyczyły bicia, karania fizycznego, maltretowania, przemocy, ograniczania niezależności, wykorzystywania seksualnego, złego traktowania. Do najczęściej łamanych kategorii praw należały zatem te, które wymieniane były przez dzieci jako najważniejsze lub warte dopisania do Konwencji. Wśród osób, do których można się zgłosić w razie nieprzestrzegania praw dziecka, wymieniono Rzecznika Praw Dziecka, psychologa i psychiatrę; w szkole: pedagoga szkolnego, wychowawcę, dyrektora i rówieśników; w domu: rodziców. Wymieniono również takie instytucje, jak policja, telefon zaufania, sąd, poradnie. |