Przedmiotem badania były zależności między predyspozycjami psychofizycznymi uczniów z grup dyspenseryjnych kończących szkołę podstawową a wyborem zawodu i kierunku dalszego kształcenia. Badaniem objęto 286 uczniów klas ósmych z grup dyspenseryjnych ze szkół objętych rejonem działalności Poradni Wychowawczo-Zawodowej w Lubertowie, w tym 62 osoby z miasta i 224 ze wsi. Do najczęstszych wad i schorzeń w badanej grupie należały wady i choroby wzroku (31,8%), następnie trwałe uszkodzenie narządu ruchu i zaburzenia statyki ciała (18,9%) oraz choroby układu krążenia, reumatyczna lub tkanki łącznej (13,6%). W badaniu zastosowano Ogólny Test Klasyfikacyjny (OTK), Skalę Temperamentów, Szybkość i Dokładność Spostrzegania (SDS) oraz Test Skłonnościowy. Wyniki badania dotyczące poziomu inteligencji badanych ujawniły, że największy odsetek uczniów znalazł się w przedziale wyników przeciętnych. W obszarze wyników wysokich i bardzo wysokich znalazło się 50% dziewcząt z miasta i 35,5% ze wsi oraz 47,1% chłopców z miasta i 40% ze wsi. Niskie i bardzo niskie wyniki stały się udziałem 17,7% dziewcząt ze wsi i 7,1% z miasta oraz 17,5% chłopców ze wsi i jednego z miasta. Zaobserwowano zróżnicowanie rozwoju słownictwa między grupami pochodzącymi ze środowiska miejskiego i wiejskiego, na niekorzyść tych ostatnich. Pod względem uzdolnień liczbowych również przeważały dzieci z miasta – poziom wysoki i bardzo wysoki osiągnęło 57,1% dziewcząt i 52,9% chłopców w porównaniu z 41,2% dziewcząt i 35% chłopców ze wsi. Analogicznie rozkładały się odsetki związane z wyobraźnią przestrzenną – wysoki i bardzo wysoki poziom osiągnęło 28,5% dziewcząt i 52,9% chłopców z miasta oraz 29,4% dziewcząt i 40% chłopców ze wsi. Wyniki niskie i bardzo niskie dotyczyły 23,5% dziewcząt i 20% chłopców ze wsi, z miasta tylko dwie dziewczynki i jeden chłopiec uzyskali niski rezultat. Porównanie uczniów z miasta i ze wsi pod względem inteligencji ogólnej, na którą składały się powyższe czynniki, ujawniło niewielkie różnice między uczniami o bardzo wysokich i wysokich wynikach. Zróżnicowanie to zwiększało się jednak w przypadku uczniów osiągających niskie i bardzo niskie wyniki. Uczniowie z miasta wykazywali również nieco większą spostrzegawczość i zdolność do koncentracji uwagi. Pod względem temperamentu tak dzieci z miasta, jak i ze wsi wyróżniały się impulsywnością, zrównoważeniem, aktywnością i towarzyskością. Lepsze wyniki w nauce osiągali uczniowie z miast, których 70,9% mieściło się w przedziale średniej ocen 3,6-5,5 (w porównaniu z 48,2% uczniów ze wsi). W środowisku wiejskim znacznie wzrastał odsetek uczniów ze średnią poniżej 3,6 i wynosił 51,8% (w porównaniu z 29,1% uczniów z miast). Niewielu badanych planowało kontynuować naukę w szkole średniej (12,7% dziewcząt i 10,5% chłopców), przy czym częściej deklarowali taką chęć uczniowie z miast (22,5% dziewcząt i 20,4% chłopców). Pozostali pragnęli uczyć się w szkołach zawodowych lub na kursach. W miarę obniżania się poziomu wykształcenia rodziców, malały również ich aspiracje względem kształcenia dzieci.