Abstrakt: |
Celem badania było ukazanie stopnia poczucia tożsamości zawodowej pedagogów. Badaniem ankietowym objęto 70 nauczycieli szkół podstawowych z Zielonej Góry (87,1% kobiet; 44% w wieku 36-44 lat; 73% miało wykształcenie wyższe; 75% miało własne rodziny). W ocenie własnej wartości w kategoriach ogólnoludzkich 81,4% badanych wskazało w kategorii „ja jako człowiek” odpowiedź „zawsze”, dla kategorii „ja jako Polak” odsetek ten wynosił 97,2%, dla kategorii „członek społeczności lokalnej” – 85,7%. W zakresie odczuć związanych ze stosunkiem do pracy zadowolenie wskazało 82,9%, satysfakcję 78,6%; 88,6% odpowiedziało, że nigdy nie postrzega pracy jako przykrego obowiązku. W odpowiedziach na pytanie o sukces w odniesieniu do zawodu nauczyciela najbardziej widoczna była troska o właściwe przekazywanie wiedzy, wskazywano też satysfakcję z sukcesów wychowanków. Badani dążyli do bycia mistrzami w działaniach wychowawczych – 72,9%, pedagogicznych – 67,1%, obywatelskich – 55,7%. We własnej ocenie badanych największe predyspozycje dydaktyczne i moralne posiadają nauczyciele w wieku 36-46 lat. 40% wskazało, że zaangażowanie w pracę ma na stosunki rodzinne wpływ pozytywny, 52,9% – obojętny, 7,1% – negatywny. Badani niezależnie od liczby dzieci określali swoje zaangażowanie w pracę jako wysokie 58,6% i bardzo wysokie – 28,6%, 12,9% stwierdziło, że posiadanie i wychowywanie dzieci zmniejsza zaangażowanie w pracy. Kondycja nauczycieli kształtuje się na dość wysokim poziomie, samookreślenie kondycji świadczy o zadowoleniu z pracy i życia prywatnego. Wybór zawodu nauczyciela dla 70% był świadomy, dla 21,4% przypadkowy, dla 7,1% wynikał z tradycji rodzinnej; w sytuacji ponownego wyboru zawód nauczyciela byłby pierwszoplanowy. Wraz ze stażem i wykształceniem wzrastała świadomość potrzeby zmian w programach nauczania (zmniejszenie obciążenia dzieci); liczebność klas była istotnym problemem (badani pracowali w klasach z 30-35 uczniami, odpowiadałoby im 20-25). Nauczyciele byli świadomi zmian, jakie powinny zajść w ich szkołach; domagali się możliwości dalszego kształcenia, posiadali wizję swojej pracy zawodowej. Badani oceniali swoje kompetencje dydaktyczne jako wysokie i bardzo wysokie; umiejętności opiekuńcze wzrastały ze stażem pracy (jako bardzo wysokie określiło je 47% nauczycieli o stażu 11-20 lat) i z wykształceniem. Kontakty z młodzieżą łatwiej nawiązywali nauczyciele młodzi; około 1/3 badanych przyznało, że nie potrafi nawiązać bliższych kontaktów z młodzieżą. Badani stwierdzili, że kompetencje w sprawach organizacji życia szkoły i jej prawidłowego funkcjonowania wzrastają ze stażem pracy. Ponad 3/4 w każdej grupie stwierdziło, że potrafią i często zabierają głos w dyskusjach nad tematami istotnymi dla szkoły. Badani byli świadomi, że na obecnym poziomie życia społecznego ich umiejętności i kompetencje wychowawcze są niewystarczające, pragnęli dokształcać się, poznawać nowe metody wychowawcze. Większość badanych posiadała duże poczucie tożsamości zawodowej (identyfikacja z funkcją zawodową), nieliczną grupę stanowiły osoby o poczuciu tożsamości rozchwianym ze względu na niską kondycję; osoby nieczerpiące satysfakcji i radości z pracy z młodzieżą nie utożsamiały się z rolą pedagoga, przejawiały zredukowane poczucie tożsamości. |