Abstrakt: |
Celem badania było prześledzenie związków między indywidualnymi cechami nauczycieli nauczania początkowego a procesami dyskryminacji zachodzącymi w klasie szkolnej. Badaniem objęto 317 uczniów z 21 klas trzecich dziewięciu szkół podstawowych w Warszawie. Były to klasy, w których wychowawca i jednocześnie nauczyciel języka polskiego lub matematyki uczył co najmniej dwa lata. W badaniu rozważono dyskryminację ze względu na płeć oraz status społeczno-ekonomiczny (SES) rodziny pochodzenia ucznia, zoperacjonalizowany jako poziom wykształcenia rodziców (1 – podstawowe, 2 – zasadnicze, 3 – średnie, 4 – wyższe). Wyniki badania ujawniły, że poziom dyskryminacji płciowej nie korelował z poziomem dyskryminacji SES. Wykazano natomiast następujące korelaty nasilenia dyskryminacji statusowych: 1) Dyskryminacji prochłopięcej sprzyjał relatywnie wysoki poziom wykształcenia rodziców nauczyciela, słaby nacisk kładziony w ocenianiu uczniów na spełnienie podstawowych wymagań szkolnych, wyjaśnianie przez nauczyciela wyników szkolnych uczniów za pomocą czynników zewnętrznych (kultura domu, kontrola ze strony rodziców) oraz wysoki poziom wymagań i emocjonalny dystans u nauczyciela. 2) Dyskryminacja prodziewczęca korelowała z relatywnie niskim poziomem wykształcenia rodziców nauczyciela, silnym nasyceniem oceny szkolnej czynnikiem przystosowania się do podstawowych wymagań szkolnych, wyjaśnianiem przez nauczyciela sukcesów i porażek uczniów czynnikami wewnętrznymi (wytrwałość, opanowanie, zdolności) oraz niskim poziomem wymagań i klimatem emocjonalnego wsparcia stwarzanym przez nauczyciela w klasie. 3) Słaba dyskryminacja SES („antyinteligencka”) pojawiała się najczęściej w tych klasach, w których skład był zrównoważony ze względu na SES uczniów, relatywnie niski był poziom wykształcenia rodziców nauczyciela, małą rolę odgrywał czynnik koncentracji i wytrwałości w ocenianiu uczniów, wyjaśniano wyniki uczniów poprzez poziom ich ambicji oraz niski poziom wymagań i klimat emocjonalnego wsparcia. 4) Silna dyskryminacja SES („prointeligencka”) wiązała się z niezrównoważonym pod względem SES składem klasy, wysokim relatywnie poziomem wykształcenia rodziców nauczyciela, silnym nasyceniem oceny szkolnej czynnikiem koncentracji i wytrwałości w koncentracji, wyjaśnianiem sukcesów i porażek uczniów ich poziomem zdolności oraz wysokimi wymaganiami i dystansem emocjonalnym w klasie. |