Abstrakt: |
Celem badania eksperymentalnego była ocena poziomu umiejętności rozwiązywania problemów przez analogię u dzieci sześcioletnich oraz uzyskanie wglądu w stosowanie tej strategii przez same dzieci. Badanie zostało zainspirowane amerykańskimi eksperymentami A.L. Brown i M.J. Kane (1988). Dzieciom przedstawiano dwie historyjki na temat mimikry jako mechanizmu obronnego w świecie przyrody, zawierające regułę tego mechanizmu, jego przykłady z polskiej fauny oraz informacje niezwiązane z problemem (np. sposób odżywiania się zwierzęcia). Następnie zadawano dzieciom pytania – dwa niezwiązane z problemem, jedno wymagające wykorzystania przedstawionych informacji na temat mimikry (problemowe). Dzieci badano indywidualnie. W badaniu wykorzystano w sumie trzy historyjki z ilustracjami na temat zwierząt upodabniających się do groźniejszych gatunków. Badaniem objęto 45 dzieci z sześciu warszawskich przedszkoli, w tym 25 chłopców i 20 dziewczynek w wieku 5,5-6,5 lat. Dzieci sześcioletnie potrafiły stosować analogię do rozwiązania problemu. 35% dzieci rozwiązało przynajmniej jeden z dwóch problemów, 9% oba. Dzieci odnosiły korzyść zarówno z reguły, jak i z przykładu, powołując się na nie w swoich odpowiedziach. Analiza błędnych rozwiązań pozwoliła stwierdzić, że dzieci wykorzystywały pewne metody heurystyczne, których zbyt rygorystyczne stosowanie uniemożliwiało rozwiązanie problemu. Do przykładowych metod heurystycznych należało szukanie odpowiedzi na pytanie problemowe bezpośrednio w tekście (co miało miejsce również pod wpływem charakteru dwóch pytań poprzedzających pytanie problemowe) oraz we własnym doświadczeniu. Obie te strategie okazały się w tym przypadku nieopłacalne. Najbardziej korzystna była metoda szukania analogii, jednak ona również mogła kończyć się niepowodzeniem w przypadku braku zrozumienia dla zawartych w przykładzie relacji oraz zastosowania zbyt głębokiego poziomu abstrakcji (np. uznanie zasady słabsze zwierzę straszy silniejsze zwierzę z pominięciem elementu mimikry). |