Abstrakt: |
Celem badania było określenie sposobu werbalnego wyrażania uczuć, głównie negatywnych, przez dzieci w wieku siedmiu lat. Badaniem objęto łącznie 80 dzieci w wieku od 7,3 do 7,11 roku z Krakowa; w grupie było 40 dziewczynek i tyle samo chłopców. Zadaniem każdego dziecka uczestniczącego w badaniu było wymyślenie i opowiedzenie smutnej bajki. Badanie wykazało, że dzieci – dla wyrażenia ekspresji – najczęściej używają epitetów. Dla wyrażenia smutku opowiadają bajkę przyciszonym głosem, smutnym tonem. Stosują także dialogi, by postacie mogły opowiedzieć o swoim smutku i prosić partnera rozmowy o pomoc. Dzieci najczęściej są średnio ekspresywne, tzn. posługują się dwoma z czterech wskaźników ekspresywności (dialog, powtórzenie, epitety i ton głosu). Na podstawie analizy opowiedzianych bajek wyróżniono 15 grup tematycznych: śmierć, choroba, głód, sieroctwo, samotność, bezdomność, zgubienie się, utrata czegoś, pożar, ucieczka, niewola, przemoc, nieposłuszeństwo, kara, klątwa czarownicy. Dyskomfort fizyczny dzieci wyrażają w bajkach o śmierci, chorobie albo głodzie, niedostatek materialny – w bajkach o pożarze, utracie czegoś, zgubieniu się, bezdomności, samotności i sieroctwie; ograniczenie wolności – w bajkach o przemocy, niewoli, ucieczce; niepodporządkowanie się ustalonym regułom – w bajkach o nieposłuszeństwie, karze albo klątwie czarownicy. Najczęściej poruszanym przez dzieci tematem była śmierć – pojawiła się w 38 opowiadaniach. W opowieściach dzieci użyły wszystkich podstawowych elementów makrostruktury narracji (początek, rozwinięcie i zakończenie). Takie uporządkowanie ułatwia płynność werbalną, jest wynikiem obcowania dzieci z utworami literackimi. Większość bajek miała pozytywne zakończenie. Najkrótsza bajka w grupie dziewczynek składała się z 23 słów, w grupie chłopców zaś – z 26. Najdłuższa bajka w grupie dziewczynek miała 476, a w grupie chłopców – 215. Badanie pokazało, że układanie bajek przez dzieci jest jedną z form wyładowania emocjonalnego, kompensacji odczuwanego niezaspokojenia emocjonalnego.
|