Abstrakt: |
Celem badania było poznanie dziecięcych teorii umysłu o charakterze pośredniej reprezentacji poprzez badanie zdolności do odkrywania i rozumienia metafor w zaproponowanym materiale percepcyjnym; znalezienie odpowiedzi na pytanie, jakie są relacje między poziomem dostrzegania i rozumienia metafor a poznawczą sprawnością komunikacyjną. Badaniem objęto 40 dzieci z dwóch krakowskich przedszkoli, 20 w przedziale wieku 3;6-4;6, 20 w przedziale 5;6-6;6. Poznawczą sprawność komunikacyjną badano testem TPSK M. Blank, S. Rose, L. Berlin (1978), zaadaptowanym przez Białecką-Pikul (1994), umiejętności w zakresie odkrywania i rozumienia metafor – eksperymentem zaprojektowanym przez M. Kielar-Turską, M. Białecką-Pikul, A. Żarską (obrazki przedstawiające metafory konwencjonalne i oryginalne; po trzy metafory w siedmiu kanałach sensorycznych: wzrokowym – dotyczące koloru, wielkości, kształtu, słuchowym, dotykowym, kinestetycznym, węchowym). Obie grupy dzieci wykazały dużą zdolność dostrzegania i rozumienia metafor; czterolatki odczytały ich 33, sześciolatki 65; więcej niż połowę metafor odczytało 33% czterolatków i 90% sześciolatków. Zdolności dotyczące metafor były zależne od rodzaju wrażeń zmysłowych, których dotyczyła metafora (najłatwiejsze były metafory wzrokowe, najtrudniejsze węchowe) oraz od typu metafory (metafory oryginalne były trudniejsze niż konwencjonalne). Potwierdzono tezę, że sześciolatek rozumie metaforę dzięki abstrakcyjnej, choć naiwnej teorii umysłu, umożliwiającej wyjaśnianie i przewidywanie cudzych zachowań, zapewniającej wyższy poziom sprawności komunikacyjnej. |