Abstrakt: |
Przedmiotem badania były postawy dzieci i młodzieży wobec edukacji. W badaniu wzięło udział ponad 1000 osób z miast i wsi z 10 województw Polski Środkowej i Wschodniej. Do zebrania materiału wykorzystano wywiad kwestionariuszowy oraz wywiad biograficzno-narracyjny. Respondenci byli w wieku od 18 do 59 lat; w badaniu pominięto młodzież uczącą się i niepracującą. W hierarchii celów życiowych na pierwszym miejscu w opinii badanych znalazło się zdobycie dużego dochodu i zapewnienie sobie oraz rodzinie wysokiego statusu materialnego. Na drugim miejscu było założenie rodziny i zapewnienie sobie udanego i szczęśliwego życia rodzinnego. Osiągnięcie wysokich kwalifikacji zawodowych znalazło się na czwartym miejscu, a na piątym – zdobycie własnego mieszkania. Na podstawie elementów hierarchii celów życiowych można stwierdzić, że zdobycie wykształcenia stanowiło dla badanej populacji sprawę drugorzędną, choć w tym etapie badania pojawiły się aspiracje związane z edukacją, których nie wymieniali respondenci w badaniu pierwszym, jak np.: kształcenie i wychowywanie dzieci (miejsce szóste), zapewnienie dzieciom dobrego startu życiowego (miejsce dwunaste), rozwijanie i unowocześnianie warsztatu pracy (miejsce trzynaste). W osiągnięciu wyznaczonych celów życiowych w opinii badanych decydującą rolę odgrywała zaradność życiowa (taką opinię wyraziły młodzież pracująca i osoby starsze). Dalej o realizacji aspiracji życiowych decydowały: inteligencja (miejsce drugie), pracowitość i obowiązkowość (trzecie), wiedza i fachowość (czwarte). Wykształcenie badanej populacji było na stosunkowo wysokim poziomie formalnym: 17,9% miało wykształcenie podstawowe albo niepełne podstawowe, 19,9% zawodowe, 48,8% średnie, 14,8% wyższe. 15% młodzieży pracującej uznało swoje wykształcenie za wystarczające, chęć uzupełnienia wykształcenia zadeklarowało 37,1% badanych, 27% zaś chciało się przekwalifikować. Wyniki badania pokazały, że aktywność edukacyjna dorosłego Polaka jest stosunkowo mała i wynika z: uwarunkowań historycznych (centralizm społeczno-ekonomiczny, uniformizm polityczny), społeczno-ekonomicznych (urynkowienie i komercjalizacja edukacji dorosłych, zubożenie społeczeństwa), politycznych (treści ideologiczne kształcenia na wyższej pozycji niż treści merytoryczne, brak polityki państwa w zakresie edukacji po przemianach ustrojowych), edukacyjnych (słabe przygotowanie rodzinne i szkolne do samodzielności życiowej i zawodowej) oraz psychologicznych (nieczytelne procesy ekonomiczno-społeczne, brak poczucia bezpieczeństwa, obawa o przyszłość swoją i rodziny). |