Abstrakt: |
Celem badania było określenie związku między postrzeganiem przez dziecko sytuacji obrazkowej zawierającej sprzeczność a umiejętnością analizowania (odróżniania treści istotnych od pobocznych) zadań tekstowych z warunkami sprzecznymi. Badaniem objęto 180 uczniów klasy drugiej szkoły podstawowej. Zastosowano dwa rodzaje kwestionariuszy: pierwszy – sześć obrazków o różnej treści z 10 zdaniami oznajmującymi adekwatnymi lub nie do rysunku i z poleceniem uzupełnienia tabelki z pytaniami, drugi – sześć nietypowych zadań tekstowych z poleceniem uzupełnienia tabelki z pytaniami; kwestionariusze zawierały trzy rodzaje informacji: zgodne z sytuacją na rysunku, sprzeczne, niedotyczące ilustracji. Wykazano, że nieliczna część badanych nie wzbogacała informacji zilustrowanych rysunkiem (do 10% dodanych informacji), znaczna część w umiarkowanym stopniu modyfikowała sytuację dzięki własnej fantazji (20-30% dokonanych zmian), u 1/3 odczytane informacje znacząco odbiegały od stanu faktycznego (40-100% zmian); najwięcej trudności dzieci miały z odczytaniem informacji sprzecznych z sytuacją rysunkową – 35% błędnych odpowiedzi, 70% prawidłowo odczytywało informacje zgodne z sytuacją obrazkową, 2/3 właściwie reagowało na sytuacje niedotyczące rysunku; sprzeczność dostrzegała prawie połowa uczniów, 34% zareagowało na nią. Stwierdzono zależność między umiejętnością analizowania sytuacji obrazkowej a umiejętnością analizowania sytuacji zadaniowej zawierającej sprzeczność: uczniowie dodający powyżej 80% informacji przy odczytywaniu informacji z rysunku nie radzili sobie z analizą nietypowego zadania tekstowego, uczniowie dodający informacje w stopniu znikomym (10%) lub znacznym (60-70%) potrafili wskazać dane lub szukane i mieli kłopot z wydzieleniem związków między nimi, wśród uczniów dodających 40-50% spora liczba wskazywała dane i szukane, 17% dostrzegało sprzeczność, wśród uczniów dokonujących 20-30% zmian 80% prawidłowo wskazywało dane i szukane, dostrzegało sprzeczność, ponad połowa reagowała na nielogiczność i dokonywała zmian w treści zadania. Stwierdzono, że zgodnie z wynikami nauczyciel nie może w pełni zawierzyć dziecięcym umiejętnościom obserwowania rysunku, powinien zwrócić uwagę na warunki wiążące dane i niewiadomą, uczniów trzeba uczyć wiązania informacji, tradycyjne nauczanie ograniczone do badania sytuacji typowych nie sprzyja kształtowaniu umiejętności przydatnych przy rozwiązywaniu zadań mniej typowych. |